Page Text
________________
१३५
अकलुषव्रतः स चासौ त्यक्तदेहश्च-अत्यन्तनिष्प्रतिकर्मतया शुचित्यक्तदेहो महान् जयः-कर्मशत्रुपराभवनलक्षणो यस्मिन् यज्ञश्रेष्ठेऽसौ महाजयस्तम्, क्रियाविशेषणं वा महाजयं यथा भवत्येवं यजते यतिरिति गम्यते, ततो भवन्तोऽप्येवमेव यजन्तामिति भावः, तिङ् वचनव्यत्ययेन वा 'जयइ'त्ति यजताम्, कमित्याह-'जण्णसेटुं'ति प्राकृतत्वाच्छ्रेष्ठयज्ञम्, श्रेष्ठवचनेन चैतद्यजन एव स्विष्टं कुशला वदन्ति, एष एव च कर्मप्रणोदनोपाय इत्युक्तं भवतीति सूत्रार्थः । यदीदृग्गुणः श्रेष्ठयज्ञं यजते अतस्त्वमपीदृग्गुण एव, तथा च तं यजमानस्य कान्युपकरणानि को वा यजनविधिरित्यभिप्रायेण त एवमाहुः
के ते जोई के व ते जोइठाणा ?, का ते सूया किं च ते कारिसंगं ? । एहा य ते कयरा संति भिक्खू ? कयरेण होमेण हुणासि जोइं ? ॥४३॥
किन्तु अयमर्थः-किंरूपं 'ते'-तव 'ज्योति'रिति-अग्निः 'के व ते जोइठाणे'त्ति किं वा ते-तव ज्योतिःस्थानं यत्र ज्योतिनिधीयते, का श्रुवो ? घृतादिप्रक्षेपिका दर्व्यः, 'किं च'त्ति किं वा करीषः-प्रतीतः स एवाङ्गम्अग्न्युद्दीपनकारणं करीषाङ्गं येनासौ सन्धुक्ष्यते, एधाश्च-समिधो यकाभिरग्निः प्रज्वाल्यते, 'ते'-तव कतरा इति काः ? 'संति' ति चस्य गम्यमानत्वाच्छान्तिश्चदुरितोपशमनहेतुरध्ययनपद्धतिः कतरेति प्रक्रमो, 'भिक्षु' इति भिक्षो ! कतरेण 'होमेन'-हवनविधिना, समेत धावतीत्यादिवत् तृतीया, जुहोषि-आहुतिभिः प्रीणयसि, किं ? ज्योति:-अग्निम्, षड्जीवनिकायसमारम्भनिषेधेन ह्यस्मदभिमतो होमः तदुपकरणानि च पूर्वं निषिद्धानीति कथं भवतो यजनसम्भवः ? इति सूत्रार्थः ॥ मुनिराह___तवो जोई जीवो जोइठाणं, जोगा सुया सरीरं कारिसंग। . कम्मं एहा संजभजोग संती, होमं हुणामी इसिणं पसत्थं ॥४४॥
'तपो'-बाह्याभ्यन्तरभेदभिन्नं 'ज्योतिः'-अग्निः यथा हि ज्योतिरिन्धनानिभस्मीकरोत्येवं तपोऽपि भावेन्धनानि-कर्माणि जीवो-जन्तुज्योतिःस्थानम्, तपोज्योतिषस्तदाश्रयत्वात्, युज्यन्ते-सम्बध्यन्ते स्वकर्मणेति योगा:-मनोवाक्कायाः श्रुवः, ते हि शुभव्यापारा: स्नेहस्थानीयाः, तपोज्योतिषो ज्वलनहेतुभूताः तत्र संस्थाप्यन्त इति, शरीरं करीषाङ्गम्, तेनैव हि तपोज्योतिरुद्दीप्यते, तद्भावभावित्वात्तस्य, 'कर्म'-उक्तरूपम्, एधास्तस्यैव तपसा भस्मीभावनयनात, 'संजमजोग' त्ति संयमयोगाः-संयमव्यापाराः-शान्तिः सर्वप्राण्युपद्रवापहारित्वात्तेषाम्, तथा 'होम'न्ति होमेन जुहोति तपोज्योतिरिति गम्यते, ऋषीणां-मुनीनां सम्बन्धिना
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002069 |
| Book Title | Gyansara Gyanmanjarivrutti |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay, Devvachak |
| Author | |
| Publisher | Vijaybhadra Charitable Trust Bhiladi |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Knowledge |
| File Size | 22 MB |