Page Text
________________
२५
याति । स च नियमात्तदनन्तरं मिथ्यात्वमेव प्रपद्यते ||२३|| (कर्मप्र०, उप० क० गा०१८ - २३ ) 5/6
[21] अधुना ध्यानमेव कालस्वामिभ्यां निरूपयन्नाह अंतोमुहुत्तमेत्तं, चित्तावत्थाणमेगवत्युंमि ।
छउमत्थाणं झाणं, जोगनिरोहो जिणाणं तु ॥३॥
व्याख्या - इह मुहूर्त्त :- सप्तसप्ततिलवप्रमाणः कालविशेषो भण्यते । उक्तं चकालो परमनिरुद्धो अविभज्जो तं तु जाण समयं तु । समया य असंखेज्जा भवन्ति ऊसासनीसासा ||१|| हट्टस्स अणवगल्लस्स, णिरुवकिटुस्स जंतुणो । एगे ऊसासनीसासे, एस पाणुत्ति वुच्चइ ||२|| सत्त पाणूणि से थोवे, सत्त थोवाणि से लवे । लवाणं सत्तहत्तरीए, एस मुहुत्ते वियाहिए ||३|| अन्तर्मध्यकरणे, ततश्चान्तर्मुहूर्त्तमात्रं कालमिति गम्यते, मात्रशब्दस्तदधिककालव्यवच्छेदार्थ:, ततश्च भिन्नमुहूर्त्तमेव कालम्, किं ? चित्तावस्थानमिति चित्तस्य- मनसः अवस्थानं चित्तावस्थानम्, अवस्थिति:- अवस्थानम्, निष्प्रकम्पतया वृत्तिरित्यर्थः । क्व ? एकवस्तुनि, एकम् - अद्वितीयं वसन्त्यस्मिन् गुणपर्याया इति वस्तु-चेतनादि, एकं च तद्वस्तु च एकवस्तु तस्मिन् २ छद्मस्थानां ध्यानमिति तत्र छादयतीति छद्म- पिधानं तच्च ज्ञानादीनां गुणानामावारकत्वात् ज्ञानावरणादिलक्षणं घातिकर्म, छद्मनि स्थिताश्छद्मस्था- अकेवलिन इत्यर्थः । तेषां छद्मस्थानाम्, ध्यानं प्राग्वत्, ततश्चायं समुदायार्थ:- अन्तर्मुहूर्तकालं यच्चित्तावस्थानमेकस्मिन् वस्तुनि तच्छद्मस्थानां ध्यानमिति, योगनिरोधो जिनानां त्विति तत्र योगा:- तत्त्वत औदारिकादिशरीरसंयोगसमुत्था- आत्मपरिणामविशेषव्यापारा एव यथोक्तम् - औदारिकादिशरीरयुक्तस्यात्मनो वीर्यपरिणतिविशेषः काययोगः, तथौदारिक- वैक्रियाहारकशरीरव्यापाराहृतवाग्द्रव्यसमूहसाचिव्याज्जीवव्यापारो वाग्योगः, तथौदारिकवैक्रियाहारकशरीरव्यापाराहृतमनोद्रव्यसमूहसाचिव्याज्जीवव्यापारो मनोयोगः इति, अमीषां निरोधो योगनिरोधः, निरोधनं निरोधः, प्रलयकरणमित्यर्थः, केषाम् ? जिनानां - केवलिनाम्, तुशब्द एवकारार्थः, स चावधारणे योगनिरोध एव न तु चित्तावस्थानं चित्तस्यैवाभावाद्, अथवा योगनिरोधो जिनानामेव ध्यानं नान्येषाम् अशक्यत्वादित्यलं विस्तरेण, यथा चायं योगनिरोधों जिनानां ध्यानं यावन्तं च कालमेतद्भवत्येतदुपरिष्टाद् वक्ष्याम इति गाथार्थः ||३|| ( ध्या० श०गा०३ ) 6/4.30/1
[22] आह- ननु जीवाकुले लोकेऽवश्यमेव जीवघातः संभाष्यते, जीवांश्च घ्नन् कथं हिंसको न स्यात् ? इत्याह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002069 |
| Book Title | Gyansara Gyanmanjarivrutti |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay, Devvachak |
| Author | |
| Publisher | Vijaybhadra Charitable Trust Bhiladi |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Knowledge |
| File Size | 22 MB |