________________
(૭) અરતિ (અરઈ) પરીષહ :
અરિત એટલે આનંદનો અભાવ, અરિત એટલે ગ્લાનિ, શોક, ચિંતા વગેરે. સાધુ ભગવંતને સંયમમાર્ગની આરાધનામાં કોઈ પણ પ્રતિકૂળ પદાર્થો મળે તોપણ તેથી ચિત્તમાં સંયમમાર્ગ માટે કે તેવાં નિમિત્તો માટે અતિ કે અરુચિનો ભાવ આવવા ન દેવો જોઈએ. પોતાના જીવે પૂર્વજન્મમાં નરક કે તિર્યંચ ગતિમાં જે કંઈ દુઃખો સહન કર્યાં હશે તેની સરખામણીમાં વર્તમાન પ્રતિકૂળ પદાર્થોનું કષ્ટ તો કશી જ વિસાતમાં નથી એવો શુભ ભાવ મનમાં સેવી અતિ પરીષહને સહન કરી લેવો જોઈએ.
(૮) સ્ત્રી (ઇથી) પરીષહ :
સાધુ ભગવંતોને પાપિણી સ્ત્રીઓ તરફથી પરીષહ સહન કરવાના પ્રસંગો ક્યારેક આવી પડે છે. બ્રહ્મનિષ્ઠ મહાત્માઓ તરફ વિવિધ લાલસાઓના કારણે દુરાચારી સ્ત્રીઓને આકર્ષણ થવાના પ્રસંગો દુનિયામાં બન્યા કરે છે. એવી સ્ત્રીઓ સાધુ-ભગવંતને હાવભાવ, કટાક્ષ, મધુર વચન વગેરે દ્વારા આકર્ષવા માટેની સરાગ ચેષ્ટાઓ એકાંતમાં કરે છે. તેવે વખતે ભલભલા સાધુઓનું મન, વચન કે કાયાથી કે એ ત્રણેથી પતન થઈ જાય છે. એટલા માટે સાધુઓએ સ્ત્રીઓ સાથેનો એકાંતપ્રસંગ બિલકુલ રાખવો ન જોઈએ, અને બ્રહ્મચર્યવ્રતનું નવવાડપૂર્વક સાચી નિષ્ઠાથી સેવન કરવું જોઈએ. કોઈ સ્ત્રી દુરાચારી જણાય તો તેના તરફથી પોતાના મનને નિવૃત્ત કરી લેવું જોઈએ. દશવૈકાલિક સૂત્ર'માં કહ્યું છે કે
समाई पेहाई परिव्वयं તો सिया मणो निस्सरइ वहिद्धा ॥ न सा महं नो वि अहं पि तीसे । इच्चवे ताओ विणपज्ज राव ॥
સમબુદ્ધિ રાખીને વિચરતાં સ્ત્રીઓ વગેરેને જોઈને કદી સાધુનું મન સંયમથી ખસી ભ્રમિત થઈ જાય તો તે મારા નથી અને હું તેમનો નથી' એવો વિચાર કરી તેના પરનો સ્નેહ-રાગ નિવારવો.]
Jain Education International
-
आयावयाही चय सागमल्ल । कामे कमा हि कमियं खु युक्खं ॥ छंदाहि दोसं विणएज्ज रागं । एवं सुहिहोहिसी संपराए ॥ ५ ॥
શરીરનું સુકોમળપણું છોડી સૂર્યની આતાપના લેવી, ઉણોદરી વગેરે બાર પ્રકારનું તપ કરવું, આહાર ઓછો ક૨વો, ભૂખ સહન કરવી એમ કરવાથી
પરીષહ ૨૨૯
For Private & Personal Use Only
-
--
www.jainelibrary.org
