________________
લોગસ્સસૂત્ર સ્વાધ્યાય આ ગાથાના ચારે ચરણો આઠ આઠ અક્ષરોનાં છે. સિલોગ છંદ એ અનુરુપ છંદનો એક ભેદ છે. તેમાં પહેલા તથા ત્રીજા પાદનો પાંચમો અક્ષર ગુરુ તથા છઠ્ઠો અક્ષર લઘુ છે અને બીજા તથા ચોથા પાદનો પાંચમો અક્ષર લઘુ તથા છઠ્ઠો અક્ષર ગુરુ છે તથા તેમાં પહેલા બીજા તથા ચોથા પાદનો સાતમો અક્ષર લઘુ છે અને ત્રીજા પાદનો સાતમો અક્ષર ગુરુ છે.
ભેદ વિશેષથી અનુછુપ છંદોનો સમુદાય અસંખ્ય છે. તેમાં લક્ષ્ય અનુસાર શ્રવ્યતાની પ્રધાનતા જાણવી. તાત્પર્ય કે સાંભળવામાં મધુર લાગે તે પ્રમાણે અક્ષર યોજના હોય છે. આ અનુપુનો કયો ભેદ છે, તે નિર્ણયાત્મક રીતે દર્શાવી શકાતું નથી.
૮–બીજી ગાથાની ઉત્થાનિકા
છંદ-હંસી નામની ગાહા
પહેલું પાદ
જ |
માત્રા ગણ
૩ સ મ મ ન ૩ – – – – – – – – – લ લ લ સ લ ગા લ ગા ગા – – – – – – ચતુ + ચતુ + ચ ૧ ૨ ૩
= ૧૨ માત્રા
ગણની જાત ગણની સંખ્યા
બીજું પાદ
નં ૫ - fમ ાં ૨ – – – – – – – – – ગા લ લ વ લ ગા લ ગા લ
મ હું – – – લ લ ગા
માત્રા ગણ
ગા
ગણની જાત
ચતુ
+
ચતુ
+
ચતુ
+ ચતુ + ગુરુ = ૧૮ માત્રા
૪
૫
૬
૭
ગણની સંખ્યા (ચાલુ)
૧
5
ત્રીજું પાદ
प उ म- – – – લ લ ગા
૧૦ प्प हं सु- पा – – – – લ ગા લ ગા
सं – ગા
માત્રા ગણ
ગણની જાત
ચતુ
+
ચતુ – ૯
+ ચતુ = ૧૨ માત્રા
– ૧૦
ગણની સંખ્યા (ચાલુ)
૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
