________________
જેનદર્શનમાં ધ્યાન
૩૯ ધર્મધ્યાનના પ્રકારોની સંક્ષિપ્ત સમાજ ૦ ચિંતનરૂપઃ ૦ સર્વજ્ઞ વીતરાગદેવ પ્રરૂપિત ધર્મને આજ્ઞારૂપ
સમજી તેનું ચિંતન કરવું. ૦ રાગાદિ કષાયે દુઃખનું મૂળ છે તે વિષે
ચિંતન કરવું. ૦ પરાપૂર્વના દોષને કારણે દુઃખ પ્રાપ્ત થાય
છે તેનું ચિંતન. ૦ જીવ-અવરૂપી સૃષ્ટિમાં આ જીવ દીઘ
કાળથી રખડ્યો છે તેનું ચિંતન. ૦ રુચિરૂ૫ : વીતરાગના માર્ગની રુચિ.
૦ સશાસ્ત્રના અભ્યાસની રુચિ. ૦ સહજ (નૈસર્ગિક) રુચિ, પૂર્વની સાધનાના
અનુસંધાને.
૦ ઉપદેશરૂપ રુચિ થવી. ૦ ભાવનારૂપઃ ૦ મિત્રી, પ્રમદ, કરુણા અને મધ્યસ્થભાવેને
વિકસિત કરવા ભાવનાઓનું ચિંતન. ૦ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને વૈરાગ્યની ભાવના
કરવી. ૦ અનુપ્રેક્ષારૂપઃ ૦ એકત્તાનુપ્રેક્ષા, આત્મા એકલે આવ્યું છે
અને એકલે જશે તે વિચારવું. અનિત્યાનુપ્રેક્ષા : જગતના પદાર્થો, ધન ઈત્યાદિ અનિત્ય છે. અશરણાનુપ્રેક્ષાઃ જગતમાં પૂર્વના અનુસંધાને થયેલાં સ્ત્રી
પુત્રાદિ મરણ સમયે કઈ બચાવી શકતું
નથી. સંસારાનુપ્રેક્ષા : આ સંસાર બંધનનું કારણ છે તેમાં જીવે
અનંત જન્મ-મરણ ધારણ કર્યા છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
