________________
5 |
| 5
B
5
B
5
$
5
$
H
$
5
$
-
$
F
$
- મુક્તિબીજ દ્વારા સંશોધન કરી ત્રણ પુંજ કરે છે. Fો ૧. પૂર્ણ શુદ્ધ પુંજ સમકિત મોહનીય ૨. અર્ધ શુદ્ધ પુંજ મિશ્રમોહનીય ૩. અશુદ્ધ પુંજ મિથ્યાત્વ મોહનીય. | Rયોપશમની પ્રકિયામાં શુદ્ધ સમક્તિ મોહનીયનો ઉદય થવાથી સમગદર્શન | ગુણ પ્રગટ રહે છે. બાકીનાં દર્શનમોહનીય કર્મ કાળ પાવાથી ઉદયમાં આવે છે ! | ખરાં, પરંતુ તેનો રસ વિપાક પરાભવ પામો હોવાથી અનુભવમાં આવતો | નથી. માત્ર લુખાં પુદ્ગલની જેમ તેનો પ્રદેશ ઉદય વર્તે છે. અર્થાત્ તે કર્મરજો ફળ આપવાને અશક્ત હોવાથી આત્મ પ્રદેશ રહે છે. તે ગુણઘાતક નથી.
ચારિત્રમોહનીયના ક્રોધાદિના અનેક પ્રકારોની વિપાક ઉદય સ્થિતિ, ફળ | | આપવાની સ્થિતિ સ્થગિત થઈ હોવાથી તે તે કર્મ પ્રદેશે ઉદય પામી નાશ થાય | || છે. આથી કોધાદિનો વિપાક ન થતાં ક્ષમાદિ ગુણો પ્રગટે છે. આ યોપશમની | ન પ્રક્રિયા છે.
ઉપશમ : કર્મના અનુદયની સ્થિતિ. વિપાકોદય કે પ્રદેશોદય રહિત | સ્થિતિ. શુભ અધ્યવસાય દ્વારા અંતર્મુહૂર્ત કાળ કર્મોના ઉદય વગરનો થાય તે કાળનું નામ ઉપશમન કાળ.
આ ઉપશમ કેવળ મોહનીયકર્મનો હોય છે. પ્રથમ સમકત્વ પામવા પૂર્વક | આત્મા સમત્વ પામવાના કાળમાં ઉદય પામવા યોગ્ય મિથ્યાત્વ |
મોહનીયકર્મના સર્વ પુગલોને વિશિષ્ટ શુભ અધ્યવસાવના બળે આગળ ખેંચી | | લાવી ભોગવી લે છે. તેથી તે પુદગલો જે ભાવમાં ઉદયમાં આવવાના હતા તે | કાળ ખાલી થાય છે. આથી તે કાળમાં મિથાયત્વ ઉદયમાં હોતું નથી. સત્તાનાં કર્મો એમજ સ્થગિત રહે છે. આ ઉપશમની પ્રક્રિયા છે.
સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ પહેલાંની એક ભૂમિકા અપુનર્બન્યક્તી છે. આ અવસ્થા | મિથ્યાત્વની હોવા છતાં તેની મંદતા થવાથી જીવની સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિની પાત્રતા
જણાવે છે. અપુનર્બન્ધક અવસ્થામાં જીવ કર્મોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધે તેવા | || અધ્યવસાય સેવતો નથી ના ૧ તીવ્ર ભાવે પાપ ન કરે, - પાપ કરતાં પાછો પડશે. | ૨. ઘરસંસારની ઉપર અતિ પ્રીતિ ન ધરે - સંસારમાં હાથ ન લાગે.
E
$
F
$
E
$
F
$
$
H
$
$
$
$
$ |
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org