________________
ક
– મુકિતબીજ
FI
$
$
E
$
મોક્ષ : સાધ્ય છે, સમ્યગદર્શનાદિ સાધન છે. આત્મા સાધક છે. || અપૂર્ણ જ્ઞાનવાળાને મોક્ષ પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ ન હોવા છતાં, જીવોમાં જે સુખની | તરતમતા છે, તેથી યુક્તિ કે અનુમાનથી સિદ્ધ થાય છે કે આવા તરતમતાવાળા
સુખની પરાકાષ્ઠા હોવી જોઈએ. યોગીજનો પાસે બાહ્ય સુખના સાધનો ન | ન હોવા છતાં તેઓ સુખનો અનુભવ કરે છે. એટલે જણાય છે કે આત્માનું સુખ ૪ આત્માના પ્રદેશોમાં રહેલું છે. તેની પરાકાષ્ઠા તે મોક્ષ છે.
સંસારનું સુખ દુઃખમિશ્રિત હોવાથી વળી તે અત્યંત પરિવર્તન શીલ | હોવાથી તરતમતાવાળું અને દુ:ખમિશ્રિત છે. માટે મોક્ષના પુરુષાર્થની મુખ્યતા |
F
M
$
#
$
#
$
$
$
$
$
મોહવશ અનાદિના અભ્યાસથી જીવને પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયોમાં ભોગની |ી વૃત્તિ જાગે છે અને તે તે ભોગ સામગ્રી મળે તો તેને માટે આકુળતા રહે છે. |
જ્યારે વિષયનો ભોગ થાય છે ત્યારે પેલી આકુળતાનો નાશ થાય છે, તે ક| આકુળતાના અભાવને જીવો સુખ માને છે. ખૂજલીવાળો મનુષ્ય જેવી રીતે 8િ
ખૂજલીથી સુખ માને છે અને પરિણામે દુ:ખ ભોગવે છે. નિરોગી માણસ કંઈ ! * ખંજવાળતો નથી. આ બંનેમાં સુખી કોણ ? તે પરથી નિર્ણય કરવો, વિષયનો | ભોગ મળતા આકુળતાનો અભાવ થયો તે સુખ કે વિષયભોગ રહિત |
આત્મસુખ છે તે સાચું સુખ છે? IF “પુણ્યથી પ્રાપ્ત થતું સર્વ પ્રકારનું સુખ કર્મોદય જનિત હોવાથી પરમાર્થથી |
તે દુઃખ છે. સુખ, કેવળ દુ:ખનો પ્રતીકારરૂપ હોવા છતાં મૂઢ જીવો તેને સુખ || માને છે.” | પરિણામથી દુ:ખ :
શરીરના ખરાબ લોહીનું પાન કરીને પુષ્ટ બનેલ જળોની કેવી કરુણ દશ? શરીરનું લોહી પીને પુષ્ટ બનેલ જળોને જયારે નીચોવવામાં આવે છે ત્યારે | | કેટલું દુઃખ? દર્દીના શરીરમાંથી અશુદ્ધ લોહીને કાઢવા વૈદ્યો જળોનો ઉપયોગ ૪ _| કરે છે. શરીર પર જળો મૂકવાથી તે શરીરના અશુદ્ધ લોહીનું પાન કરીને પુષ્ટ | *| બને છે પણ જયારે તેના શરીરમાંથી લોહી કાઢી નાખવા તેને નીચોવવામાં |
| આવે છે ત્યારે તેની દુ:ખમય સ્થિતિ જોઈને ક્યા સહૃદય માનવનું દય "| કરુણાથી નથી છલકાઈ જતું ?
$
$
5
56
F_
5
5]
|
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org