________________
४२२ चरणानुयोग - २
क्षुधा परीषह
सूत्र २३३०-३३ . યુદ પૂરી દે
(૧) ક્ષુધા પરીષહ : ર૩રૂ૦, દિffછા TTT , તવણી પિવરવું થામવં | ૨૩૩૦. ભૂખથી પીડિત થાય તો પણ મનોબળથી યુક્ત
તપસ્વી ભિક્ષ, ફળઆદિનું સ્વયં છેદન ન કરે, બીજા न छिन्दे न छिन्दावए, न पए न पयावए ।।
પાસે છેદન ન કરાવે, તે ન પોતે પકાવે અને ન
અન્ય દ્વારા પકાવરાવે. काली पव्वंगसंकासे, किसे धमणि संतए । લાંબી ભૂખ સહન કરવાને કારણે કાગડાની જાંઘ मायन्ने असण-पाणस्स, अदीण-मणसो चरे ।।
સમાન શરીર દુર્બળ થઈ જાય, કુશ થઈ જાય,
ધમનીઓ સ્પષ્ટ નજરે પડવા લાગે તો પણ - ૩૪. એ. ૨, T. ૪-૬
અશન અને પાણીની માત્રાને જાણનાર સાધક
અદીનભાવથી વિચરણ કરે. ૨. ઉપવાસ પરસિદે
(૨) પિપાસા-પરીષહ : २३३१. तओ पुट्ठो पिवासाए, दोगुंछी लज्ज-संजए । ૨૩૩૧. અસંયમથી અરુચિ રાખનાર લજ્જાવાન સંયમી
ભિક્ષુ તરસથી પીડિત થાય તો પણ સચિત્ત પાણીનું सीओदगं न सेविज्जा, वियडस्सेसणं चरे ।।
સેવન ન કરે પરંતુ અચિત્ત પાણીની શોધ કરે. छिन्नावाएसु पंथेसु, आउरे सुपिवासिए ।
એકાંત નિર્જન માર્ગોમાં પણ તીવ્ર પ્યાસથી વ્યાકુળ परिसुक्कमुहे दीणे, तं तितिक्खे परीसहं ।।
થાય, અત્યંત ગળું સુકાતું હોય તો પણ મુનિ -૩૪. એ. ૨. ૬-૭
અદીનભાવથી તરસના કષ્ટને સહન કરે. રૂ. રીય પરીદે
(૩) શીત-પરીષહ : રરરર. ઘરન્ત વિયં સૂઇ, સીયું જુસ UTયા | ૨૩૩૨. વિરક્ત અને અનાસક્ત થઈ વિચરતા મુનિને नाइवेलं मणी गच्छे, सोच्चा णं जिणसासणं ।।
શીતકાળમાં શીતનું કષ્ટ થાય જ છે તો પણ આત્મજયી જિનશાસનને સમજીને પોતાની
યથોચિત મર્યાદાઓનું ઉલ્લંઘન ન કરે. न मे निवारणं अत्थि, छवित्ताणं न विज्जई ।
ઠંડી લાગવાથી મુનિ એવું ન વિચારે કે મારી પાસે अहं तु अग्गि सेवामि, इइ भिक्खू न चिन्तए ।।
ટાઢ-નિવારણ માટે યોગ્ય મકાન આદિ કોઈ સારું
સાધન નથી, શરીરને ઠંડી આદિથી બચાવવા માટે –૩૪. એ. ૨, . ૮-૧
કંબલ આદિ વસ્ત્ર પણ નથી. તો હું શા માટે
અગ્નિનું સેવન ન કરું ? जया हेमंतमासम्मि, सीतं फुसति सवातगं ।
જ્યારે હેમંત ઋતુમાં ઠંડી બધા અંગોમાં સ્પર્શે છે तत्थ मंदा विसीयन्ति, रज्जहीणा व खत्तिया ।।
ત્યારે મંદ સાધુઓ વિષાદને પ્રાપ્ત થાય છે, જેમ -સૂય. સુ. ૧, મેં. ૨, ૩, , . ૪
રાજ્યથી ભ્રષ્ટ થયેલ ક્ષત્રિય વિષાદને અનુભવે છે. ૪. કfસ રીસહે
(૪) ઉષ્ણ-પરીષહ : રરર૩. સિન-પરિયાવેd, પરિહાન તન્ગ | ૨૩૩૩. ગરમ ભૂમિ, રિલા અને લૂ અદના પરિતાપથી, धिंसु वा परियावेणं, सायं नो परिदेवए ।।
તરસના દાહથી, ગ્રીષ્મકાલીન સૂર્યના પરિતાપથી, અત્યંત પીડિત થવાથી પણ મુનિ ઠંડક આદિના સુખ
માટે આકુળતા ન કરે. उण्हाहितत्ते मेहावी, सिणाणं नो वि पत्थए ।
ગરમીથી પરેશાન થાય તો પણ મેધાવી મુનિ गायं नो परिसिंचेज्जा, न वीएज्जा य अप्पयं ।।
સ્નાનની ઈચ્છા ન કરે, પાણીથી શરીરને સિંચિત ન - ૩ત્ત, એ. ૨, II. ૨૦-૧૨
કરે, પંખા આદિથી હવા ન કરે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org