Charnanuyoga Part 1

SR No.: 001956
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan
Publication Year: 1998
Total Pages: 826
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Conduct, & agam_related_other_literature
File Size: 21 MB

Page 589

५२०
९८९. प.
चरणानुयोग
(५) एगवयणं, (२) दुवयणं, (३) बहुवयणं, (४) इत्थीवयणं, (५) पुरिसवयणं, (६) णपुंसगवयणं, (3) अज्झत्थवयणं (८) उवणीयवयणं, (९) अवणीयवयणं (१०) उवणीत अवणीतवयणं, (११) अवणीतउवणीतवयणं, (१२) तीयवयणं, (१३) पडुप्पण्णवयणं, (१४) अणागयवयणं, (१५) पच्चक्खवयणं (१६) परीक्खवयणं
१.
से एगवयणं वदिस्सामिति एगवयणं वदेज्जा - जाव-परोक्खवयणं वदिस्सामिति परोक्खवणं वदेज्जा । इत्थी वेस, पुमं वेस, पुंसगं वेसर एवं वा चेयं, अण्णं वा चेयं अणुवीयि rिgाभासी समियाए संजते भासं भासेज्जा ।
- आ. सु. २, अ. ४, उ १ सु. ५२१
२.
उ.
असावध असत्यामृषा भाषा प्रयोजनीय
- पण्ण. प. १२. सु. ८९७
असावज्जा असच्चामोसा भासा भासिया९९०. से भिक्खु वा भिक्खुणी वा जा य भासा सच्चा सुहुमा, जा य भासा असच्चामोसा तहप्पगारं भासं असावज्जं अकिरियं अकक्कस अकडुयं अनिडुरं अफरुसं- अणण्हयकारं अच्छेयकरि अभेयणकरि अपरितावणकरिं अणुद्रवणकरिं अभूतोवघातियं अभिकख भासेज्जा 3
- आ. सु. २, अ. ४, उ. ९, सु. ५२५
प
उ.
इच्चेयं भंते ? एगवयणं वा जाव परोक्तत्रयणं वा वयमाणे पण्णवणी णं एसा भासा ? ण एसा भासा मोसा ?
हंता गोयमा ! इच्चेयं एगवयणं वा जायपरोक्खवयणं वा वयमाणे पण्णवणी णं एसा भासा, ण एसा भासा मोसा ।
सूत्र ९८९-९० १. वयन, २. द्विवयन, 3. जहुवयन, ४. स्त्रीलिंग, प. पुस्सिंग, 5. नपुंसलिंग,
७. सध्यात्म वथन, ८. उपनीत वथन ( प्रशंसा वयन), ८. अपनीत वयन (अप्रशंसा वथन ), १०- उपनीत અપનીત વચન, ૧૧- અપનીત ઉપનીત વચન, १२. अतीत वयन, १3. वर्तमान वयन, ૧૪. અનાગત વચન, ૧૫. પ્રત્યક્ષ વચન અને १५. परीक्ष वचन.
ઉકત સોળ વચનોને જાણી મુનિ જયા એક વચન બોલવા યોગ્ય હોય ત્યાં એક વચન જ બોલે, યાવત્ જયા પરોક્ષવચન બોલવા યોગ્ય હોય ત્યાં પરોક્ષવચન जोसे मडे - 'आा स्त्री छे, आा पुरुष छे, जा નપુંસક છે. આ વાત એમ જ છે અથવા અન્યથા જ છે', એ રીતે યથાર્થ નિર્ણય કરી મુનિ ભાષા સમિતિપૂર્વક, વિચારપૂર્વક તથા એકાગ્રતાપૂર્વક સંયત ભાષામાં બોલે.
८८८.४.
७.
ભંતે ! એક વચન યાવત્ પરોક્ષ વચન બોલતા (જીવ)ની શું એ ભાઞા પ્રજ્ઞાપની છે ? તો એ ભાષા અસત્ય તો નથી ને ?
कतिविहे णं भंते ! वयणे पण्णत्ते ?
गोयमा ! सोलहविहे वयणे पण्णत्ते । तं जहा
१. एगवयणे, २ दुयवयणे, ३. बहुवयणे, ४ इत्थीवयणे, ५. पुमवयणे, ६. णपुंसगवयणे ७ अज्रत्थवयणे, ८. उवणीयवयणे, ९. अवणीयवयणे, १०. उवणीयावणीयवयणे, ११. अवणीयउवणीय वयणे, १२. नीतवर्ण, १३. पडुप्पन्नवयणे, १४. अणागयत्रयणे, १५. पच्चक्खवयणे, १६. परोक्खवयणे । - पण. प. ११, सु. ८९६
दस. अ. ७, गा. ३
पंचिदियाणि पाणाणं एस इत्थी अयं पुमे । जाव णं न विजाणेज्जा ताव जाइ त्ति आलवे ।। - दस. अ. ७, गा. २१ (क) असच्चमोसं सच्चं च, अणवज्जमककसं समुप्पेहमसंदिद्धं गिर भासेज्ज पन्नवं ।। (ख) अप्पत्तियं जेण सिया, आसु कुप्पेज्ज वा परो । सव्वसी तं न भासेज्जा, भासं अहिगामिणी । दिट्ठ मियं असंदिद्धं, पडिपुन्नं वियं जिये । अयपरमविरगं भासं निसिर अत्तवं 11 दस. अ. ८, गा. ४७-४८
હા ગૌતમ ! એકવચન યાવત્ પરોક્ષ વચન બોલતા (જીવ)ની ભાષા પ્રજ્ઞાપની છે, તે ભાષા અસત્ય નથી.
અસાવ અસત્યામૃષા ભાષા બોલવી જોઈએ ૯૯૦.સાધુ અને સાધ્વીએ જાણવું જોઈએ કે જે ભાષા સૂક્ષ્મ સત્ય સિધ્ધ છે, અને જે ભાષા અસત્યામૃષા ભાષા છે. વળી એવી બંને ભાષાઓ નિરવદ્ય, અક્રિય, અકર્કશ, खटु, अनिष्ठुर, खीर, संदरटन, प्रीतिभन અભેદજનક, અપરિતાપજનક, અનુપદ્રવજનક, પ્રાણીઓને માટે અધાતક છે, તે વિચાર કરી ને જ બંને ભાષાઓનો પ્રયોગ કરવો.