________________
ધર્મકથાનુગ–મહાવીર-તીર્થમાં આવક તીર્થકર ગોશાલક કથાનક : સૂત્ર ૬૭
ધીમે ધીમે ખસ્યો, ખસીને જ્યાં વૈશ્યાયન બાલ ત્યારે તે ગોશાલ મંખલિપુત્રો મને પૂછ્યુંતપસ્વી હતો ત્યાં આવ્યો, આવીને વૌઠ્યાયન હે ભંતે ! આ જૂઓના શયારે તમને આમ બાલ તપસ્વીને આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યો- શા માટે કહ્યું કે હે ભગવન્! હું જાણી શું તમે મુનિ છો ? પાગલ છો કે જૂઓના ગયો. હે ભગવન્! હું જાણી ગયો ?' ' શય્યાતર (આશ્રયદાતા) છો?”
ત્યારે હે ગૌતમ ! મેં ગોશાલ સંખલિપુત્રને તે વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વીએ ગોશાલ
કહ્યું–‘ગોશાલ ! તેં ડયાયન બાલ તપસ્વીને મંખલિપુત્રના આ કથનનો ન આદર કર્યો, જોયો, જોઈને મારી પાસેથી નું ધીમે ધીમે ન સ્વીકાર. તે મૌન રહ્યો.
ખો, ખસીને જ્યાં વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વી ત્યારે તે ગોશાલ મખલિપુત્રો વૈશ્યાયન હતો ત્યાં આવ્યો અને વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વીને બાલ તપસ્વીને બીજી વાર અને ત્રીજી વાર તેં આમ કહ્યું કે તમે મુનિ છો? પાગલ છે ? પણ આ પ્રકારે કહ્યું- શું તમે મુનિ છો? કે જૂના શય્યાતર છો ? ત્યારે તે વેશ્યાયન કે જઓના શયાર છો?”
બાલતપસ્વીએ આ કથનનો ન આદર કર્યો તે વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વી ગોશાલ મંખલિ
કે ન સ્વીકાર. તે મન જ રહ્યો. ત્યારે તે પુત્ર દ્વારા બીજી વાર અને ત્રીજી વાર પણ
ગોશાલ ! તેં બીજીવાર અને ત્રીજીવાર પણ કહેવાતાં તરત જ ગુસ્સે થયો ચાવતુ ક્રોધથી
તશ્યાયન બાલ તપસ્વીને આમ કહ્યું કે શું ધગધગી ઊઠેલો તે આતાપન ભૂમિ પરથી નીચે
તમે મુનિ છો ? પાગલ છો કે જૂના શય્યાતર ઊતર્યો. ઊતરીને તેણે તેજસુસમુઘાત કર્યો,
છે? ત્યારે ને વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વી બીજીવાર તેજસુમુદુધાત કરીને સાત આઠ પગલાં
અને ત્રીજીવાર પણ આ સાંભળી અત્યંત પાછળ ગયો, પાછળ જઈને ગોશાલ મંખલિ
કોપાયમાન થયાવતુ-તારા વધ માટે શરીરપુત્રના વધ માટે શરીરમાંથી તેજ બહાર કાઢયું.
માંથી તેજો લેશ્યા બહાર કાઢી. ત્યારે હું ગોશાલ !
તારા પ્રત્યેની અનુકંપાથી મેં વૈશ્યાયન બાલ મહાવીર દ્વારા ગોશાલના રક્ષણ માટે શીત
તપસ્વીની તેજોલેશ્યાના પ્રતિસંહરણ માટે શીત લેવા પ્રયોગ
તેજલેશ્યા બહાર કાઢી-ચાવતુ-પોતાની તેજ ૬૬. ત્યારે હે ગૌતમ ! ગોશાલ મખલિપુત્ર
લેશ્યાને પ્રતિહત થયેલી જાણી અને તારા પ્રત્યેની અનુકંપાના કારણે વૈશ્યાયન બાલ
શરીરમાં કેઈપણ બાધા વ્યાબાધા કે અંગછેદન તપસ્વીના તેજનો પ્રતિસંહાર કરવા (પાછું
ન થયેલું જોઈને તેણે પોતાની ઉષ્ણ તેજ વાળવા) માટે તે સમયે મેં શીત તેજોલેશ્યા
લેશ્યાને પાછી ખેંચી મને આમ કહ્યું- હે બહાર કાઢી. મારી શીત તેજલેશ્યાએ વૈશ્યાયન
ભગવન્! હું જાણી ગયો છું, હે ભગવન્! બાલ તપસ્વીતી ઉષ્ણ તેજલેશ્યાને પ્રતિહત કરી
હું જાણી ગયો છું.” (પાછી પાડી) ત્યારે તે વૈશ્યાયન બાલ તપસ્વીએ મારી
તેજલેશ્યા મેળવવાનો ઉપાયશીતલ તેજોલેશ્યાથી પોતાની ઉણ તેજો ૬૭. ત્યારે તે ગોશાલ મંખલિપુત્રે મારી પાસેથી લેશ્યાને પ્રતિહત થયેલી જાણી, તથા ગોશાલ આ વાત સાંભળીને હૃદયમાં ધારણ કરી, મંખલિપુત્રના શરીરમાં કઈ પણ બાધા, યાવનું ભયભીત થયેલા તેવા તેણે મને વ્યાબાધા કે અંગછેદન ન થયેલું જોઈને વંદન નમન કર્યા, વંદન નમન કરીને આમ પોતાની ઉષ્ણ તેજોલેશ્યા પાછી ખેંચી અને કહ્યું- હે ભંતે ! સંક્ષિપ્ત અને વિપુલ મને સંબોધી પ્રમાણે કહ્યું- હે ભગવન્! હું તેજોલેશ્યા કેવી રીતે ઉત્પન્ન થાય છે ? જાણી ગયો.”
ત્યારે હે ગૌતમ! મેં ગોશાલ મંખલિપુત્રને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org