Dravyanuyoga Part 4

SR No.: 001951
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan
Publication Year: 2004
Total Pages: 814
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Metaphysics, & agam_related_other_literature
File Size: 22 MB

Page 90

૨૧૧૩
EmilirtalNREGINNINE LIBRIEF HI
REHEN HE WHE
RE H
ell iti fittitillulfilliitiliticillulllllllllllllllllllllllllllllllllllllhashtasahesanathalfilliamillilithili lllllllllllutiliitilittentilittentitatitianitthatma
૩૯. ગર્ભ અધ્યયન
આ ગર્ભ અધ્યયનમાં તે જીવોનું વર્ણન છે જે જીવ ગર્ભથી જન્મ ધારણ કરે છે તથા સાથે જ વિગ્રહગતિ અને મરણનું પણ વિશદ વર્ણન છે. આ અધ્યયન વુક્કતિ અધ્યયનનું પૂરક અધ્યયન છે.
કેટલાક જીવોનો જન્મ સમ્મચ્છિમ જન્મ કહેવાય છે. એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય આદિ જીવોનો જન્મ આ જ શ્રેણીમાં આવે છે. દેવો અને નારકીનો જન્મ માતા-પિતાના સંયોગ વગર થવાથી (ઉપપાત” જન્મ કહેવાય છે. મનુષ્ય, પશુ, પક્ષી આદિ કેટલાક જીવ એવા છે જેનો જન્મ ગર્ભથી થાય છે.
ચોવીસ દંડકોમાંથી માત્ર બે દંડકોના જીવોનો જન્મ ગર્ભથી થાય છે - (૧) મનુષ્ય અને (૨) પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોનો. આ બંનેને ચર્મયુક્ત પર્વ હોય છે. એ બંને શુક્ર અને રક્તથી ઉત્પન્ન થાય છે. આ બંને ગર્ભમાં જ આહાર ગ્રહણ કરે છે તથા વૃદ્ધિ પામે છે. ગર્ભમાં રહેતા તેમની હાનિ, વિક્રિયા, ગતિપર્યાય, સમુદ્દઘાત, કાળ સંયોગ, ગર્ભથી નિર્ગમન અને મૃત્યુ થાય છે.
ગર્ભધારણ કરવા અને ન કરવાના સંબંધી સ્થાનાંગ સૂત્રમાં ઘણું વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. આ પાંચ કારણોથી સ્ત્રી-પુરુષનો સહવાસ ન કરે તો પણ ગર્ભધારણ કરી શકે છે – ૧. કુઆસનમાં બેઠેલી સ્ત્રીની અનાવૃત્ત યોનિમાં શુક્રપુદ્ગલ જવાથી. ૨. શુક્રપુદ્ગલોથી યુક્ત વસ્ત્રને યોનિદેશમાં પ્રવેશ કરવાથી. ૩. સ્વયં પોતાના હાથથી શુક્રપુદ્ગલોને યોનિ દેશમાં પ્રવેશ કરાવવાથી. ૪. બીજા દ્વારા શુક્ર પુદ્ગલોને યોનિ દેશમાં પ્રવેશ કરાવવાથી. ૫. શીતોદકમાં સ્નાન કરતા સ્ત્રીના યોનિ સ્થાનમાં શુક્ર પુદ્ગલોનો પ્રવેશ થઈ જવાથી. આ પાંચ કારણોથી સ્ત્રી-પુરુષનો સહવાસ કરે તો પણ ગર્ભ ધારણ કરતી નથી - ૧. સ્ત્રી પોતે પૂર્ણ યુવતી ન હોય તો. ૨. યૌવન વહ્યું જાય તો. ૩. જન્મથી જ વંધ્યા હોય તો. ૪. રોગ યુક્ત હોય તો. ૫. શોક પ્રસ્ત હોય તો.
આવા પાંચ અન્ય બીજા કારણ પણ છે જેનાથી સ્ત્રી-પુરુષનો સહવાસ પ્રાપ્ત કરવા છતાં પણ ગર્ભધારણ કરતી નથી. જેમ -
૧. સ્ત્રીના સદા ઋજુમતી રહેવાથી. ૨. કયારે પણ ઋજુમતી ન હોવાથી. ૩. ગર્ભાશયના નષ્ટ થવાથી. ૪. ગર્ભાશયની શક્તિ ક્ષીણ થઈ જવાથી. ૫. અપ્રાકૃતિક કામ ક્રીડા કરવાથી.
iારાણા પ્રતાપ દમ THIકામiniામામા - માનનારા નાના નાના નાના