________________
તિર્યંચગતિ-અધ્યયન
છું.
सेतं संखेज्जजीविया ।
प से किं तं असंखेज्जजीविया ?
उ. असंखेज्जजीविया दुविहा पण्णत्ता, तं जहा -
છુ. મિયા ય,
૨. વદુરીયા ય ।
૬.
उ. एगट्ठिया अणेगविहा पण्णत्ता, तं जहा- निबंब जंबु -ખાવ- તદ્દા અને ય । ને યવને તદધ્વારા |
૫.
किं तं एगट्ठिया ?
૩.
एसि णं मूला वि असंखेज्जजीविया, एवं कंदा वि, ચા વિ, તથા વિ, સારા વિ, વાત્તા વિ
૫. સેવિં તં વહુવીયા ?
૩. વધ્રુવીયા ગોવિદા પળત્તા, તે નદાअत्थिय तिंदु कविट्ठे - जाव- णीमे कहुए कयंबे य । जे याऽवण्णे तहप्पगारा ।
पत्ता पत्तेय जीविया,
पुप्फा अणेग जीविया,
फला एगट्ठिया ।
सेतं एगट्ठियां' ।
एएसि णं मूला वि असंखेज्जजीविया, कंदा वि, ધંધા વિ, તથા વિ, સાના વિ, વવાના વિ,
पत्ता पत्तेय जीविया, पुप्फा अणेगजीविया, फला बहुबीयगा जे याऽवण्णे तहप्पगारा ।
सेतं बहुबीयगा, से तं असंखेज्जजीविया ।
से किं तं अनंतजीविया ?
अनंतजीविया अणेगविहा पण्णत्ता, तं जहा
૨૧. ૫. o, મુ. ૪૦
Jain Education International
પ્ર.
ઉ.
પ્ર.
ઉ.
પ્ર.
ઉ.
પ્ર.
ઉ.
આ સંખ્યાત જીવવાળા વૃક્ષોનું વર્ણન છે.
ભંતે ! અસંખ્યાત જીવવાળા વૃક્ષ કયા છે ?
૧૭૬૯
ગૌતમ ! અસંખ્યાત જીવવાળા વૃક્ષ બે પ્રકારનાં કહ્યા છે, જેમકે -
૧. એકાસ્થિક (એક ગુઠલી બીજ વાળા),
૨. બહુબીજક (ઘણા બીજવાળા).
ભંતે ! એકાસ્થિક વૃક્ષ કયા છે ?
ગૌતમ ! એકાસ્થિક વૃક્ષ અનેક પ્રકારનાં કહ્યા છે, જેમકે-નીંબ, આમ્ર, જાંબુ -યાવત્- અશોક વૃક્ષ આ પ્રમાણે અન્ય વૃક્ષોને એકાસ્થિક જાણવા જોઈએ. આના મૂળ (જડ) પણ અસંખ્યાત જીવવાળા હોય છે. આના કંદ, સ્કંધ, ત્વચા (છાલ), શાખા, પ્રવાલ પણ અસંખ્યાત જીવવાળા છે.
પાંદડા પ્રત્યેક જીવવાળા છે,
પુષ્પ અનેક જીવવાળા છે,
ફળ એક જીવવાળા છે,
આ એકાસ્થિક વૃક્ષ (એક બીજવાળા)નું વર્ણન છે. બહુબીજક વૃક્ષ કયા છે ?
બહુબીજક વૃક્ષ અનેક પ્રકારનાં કહ્યા છે, જેમકેઅસ્તિક, તેંદુ, કપિત્થ -યાવત્- નીમ, ક્રુજ અને કદંબ આદિ. આ પ્રમાણે અન્ય વૃક્ષોને બહુબીજક જાણવા જોઈએ.
આ (બહુબીજક વૃક્ષો)નાં મૂળ અસંખ્યાત જીવવાળા હોય છે. આનાં કંદ, સ્કંધ, ત્વચા (છાલ) શાખા અને પ્રવાલ પણ (અસંખ્યાત જીવવાળા છે.)
આના પાંદડા પ્રત્યેક જીવાત્મક (પ્રત્યેક પાંદડામાં એક-એક જીવવાળા) હોય છે, પુષ્પ અનેક જીવરુપ હોય છે અને ફળ ઘણા બીજોવાળા હોય છે. આ અને આ પ્રમાણેનાં જેટલા પણ અન્ય વૃક્ષ છે તેને પણ (બહુબીજવાળા) જાણી લેવું જોઈએ. આ બહુબીજક વૃક્ષોનું વર્ણન થયું. આ અસંખ્યાત જીવોનું વર્ણન થયું.
અનન્ત જીવવાળા વૃક્ષ કયા છે ?
અનન્ત જીવવાળા વૃક્ષ અનેક પ્રકારનાં કહ્યા છે, જેમકે -
૨. વળ. ૧. ?, મુ. ૪૨
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org