________________
ક્રિયા અધ્યયન
૧૨૬૯
उ. हंता, गोयमा ! हथिस्स य कुंथुस्स य समा चेव
अपच्चक्खाण किरिया कज्जइ । प. से केणठेणं भंते ! एवं वुच्चइ
'हत्थिस्स य कुंथुस्स य समा चेव अपच्चक्खाण
વિરિયા સેન્ન ?' 3. THI ! વિરડું |
ઉ. હા, ગૌતમ ! હાથી અને કુંથવાનાં જીવને અપ્રત્યાખ્યા
નિકી ક્રિયા સમાન લાગે છે. પ્ર. ભંતે ! શા માટે એવું કહેવાય છે કે –
હાથી અને કંથવાનાં જીવને અપ્રત્યાખ્યાનિકી ક્રિયા સમાન લાગે છે ?' ગૌતમ ! અવિરતિની અપેક્ષાથી (બંનેમાં સમાનતા હોય છે) માટે હે ગૌતમ ! એવું કહેવાય છે કે – હાથી અને કુંથવાનાં જીવને અપ્રત્યાખ્યાનિકી ક્રિયા સમાન લાગે છે.”
से तेणठेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ‘हत्थिस्स य कुंथुस्स य समा चेव अपच्चक्खाण किरिया कज्जइ।'
- વિય. સ. ૭, ૩. ૮, મુ. ૮ ४२. सरीरेंदिय-जोगणिवत्तणकाले किरिया परूवणं
प. जीवे णं भंते ! ओरालियसरीरं निव्वत्तेमाणे कई
किरिए? उ. गोयमा ! सिय तिकिरिए. सिय चउकिरिए, सिय
पंचकिरिए। एवं पुढविकाइए वि -जाव- मणुस्से ।
૪૨. શરીર-ઈન્દ્રિય અને યોગની રચના કાળમાં ક્રિયાઓનું
પ્રરુપણ : પ્ર. ભંતે ! ઔદારિક શરીરને નિષ્પન્ન કરતો જીવ
કેટલી ક્રિયાઓવાળા છે ? ગૌતમ ! કેટલાક ત્રણ, ચાર કે પાંચ ક્રિયાઓવાળા છે. આ પ્રમાણે પૃથ્વીકાયિકથી લઈને મનુષ્ય સુધી
જાણવું જોઈએ. પ્ર. ભંતે ! ઔદારિક શરીરને નિપન્ન કરતા અનેક
જીવ કેટલી ક્રિયાઓવાળા છે? ઉ. ગૌતમ ! ત્રણ, ચાર કે પાંચ ક્રિયાઓવાળા છે.
प. जीवा णं भंते ! ओरालियसरीरं निव्वत्तेमाणा कइ
किरिया ? उ. गोयमा! तिकिरिया वि, चउकिरिया वि.पंचकिरिया
ત્રિા
एवं पुढविकाइया वि -जाव- मणुस्सा।
આ પ્રમાણે અનેક પ્રવીકાયિકોથી લઈને અનેક
મનુષ્યો સુધી કેહવું જોઈએ. एवं वेउब्बियसरीरेण वि दो दंडगा;
આ પ્રમાણે વૈકિય શરીરનાં પણ (એક વચન અને
બહુવચનની અપેક્ષાએ) બે દંડક કહેવા જોઈએ. णवरं-जस्स अस्थि वेउब्वियं ।
વિશેષ : જે જીવોને વૈક્રિય શરીર હોય છે તેની
અપેક્ષાએ જાણવું જોઈએ – एवं -जाव- कम्मगसरीरं।
આ પ્રમાણે કામણશરીર સુધી કહેવું જોઈએ. एवं सोइंदियं-जाव- फासेंदियं ।
આ પ્રમાણે શ્રોત્રેન્દ્રિયથી લઈને સ્પર્શેન્દ્રિય સુધી
કહેવું જોઈએ. एवं मणजोगं, वइजोगं, कायजोगं जस्स जं अत्थितं
આ પ્રમાણે મનોયોગ, વચનયોગ અને કાયયોગનાં भाणियव्वं।
વિષયમાં જેને જે હોય તેના માટે કહેવું જોઈએ. एए एगत्तपुहत्तेणं छब्बीसं दंडगा।
આ પ્રમાણે એકવચન અને બહુવચનની અપેક્ષાએ - વિચા. સ. ૨૭, ૩. ૨, મુ. ૨૮-૨ ૭
કુલ છવીસ દંડક થાય છે. For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org