________________
૧૮
૨ અર્ધ્વમંડળ અને ૩ જો અર્ધ્વમંડળના ૯ + ૭૩૧ ભાગ ચાલે છે. અહીં પ્રશ્ન છે કે એ કયા કયા ક્ષેત્રમાં સંપૂર્ણ કરે છે એ નક્ષત્ર માસ સંપૂર્ણ થાય છે. અથવા ચંદ્ર નીકળતા ૧૪ મા અર્ધમંડળના : ભાગ (માં) આવીને નક્ષત્ર સંપૂર્ણ કરે છે. કેમકે ૧ યુગમાં નક્ષત્ર માસ ૬૭ છે એથી ૧ યુગમાં ૧૬૮ અર્ધ્વમંડળ ચંદ્ર થવાથી ૧ નક્ષત્ર માસમાં ચંદ્ર અર્ધ્વમંડળની સંખ્યા = ૨૬ : થાય છે. આ પ્રકારે એક નક્ષત્ર માસમાં ૨૬ અર્ધ્વમંડળ છે. એને તથા ૨૭ મા અર્ધ્વમંડળમાં ભાગ ચંદ્ર ચાલીને નક્ષત્રમાસ પૂર્ણ કરે છે.
આ પ્રકારે ૧ અયનના ૧૪ અર્ધ્વમંડળ નીકળતા જ બીજા અયનના ૧૨ અર્ધ્વમંડળ + ભાગ ચાલે છે. પરંતુ પહેલા ૧૪મા અર્ધ્વમંડળ પર: ભાગ કહ્યા છે. કારણ કે બીજા અયનનો બીજા અર્ધમંડળથી પ્રારંભ થાય છે. એથી ૧૩માં અર્ધ્વમંડળમાં ૧ ઉમેરવાથી ૧૪૪ માં એક નક્ષત્ર માસ સંપૂર્ણ થાય છે. એના પછી ૨ + $ + + અર્ધ્વમંડળ ચાલીને ચંદ્ર માસ પૂર્ણ થાય છે. પુનઃ ૬ કે ૧ ૪ કે અર્ધ્વમંડળ પર-ક્ષેત્રથી અને સ્વક્ષેત્રમાં ચાલે છે. કેમકે ઈશાન કોશમાંથી નીકળતો એવો ચંદ્ર ૧૪માં અર્થ મંડળ પર જ ભાગ અનિકોશમાં સૂર્યનાં ક્ષેત્ર (૨) ચાલે છે અને 5 ભાગ સ્વક્ષેત્ર (૫૨) ચાલીને ૧૪મું અર્ધ્વમંડલ પૂર્ણ કરે છે. એ પછી પંદરમા અર્થમંડળ પર ચાલતા જ સ્વક્ષેત્ર અને વાયવ્ય કોશમાં સૂર્યના ક્ષેત્રમાં ચાલે છે, ઈશાનકોશમાં ચંદ્રના ક્ષેત્ર પ્રતિ
ચાલે છે. પંદરમા અર્ધમંડળને આ પ્રકારે ઈશાન કોણમાં સંપૂર્ણ કરે છે.
આ પ્રકારે નૈઋત્યકોણથી નીકળતો એવો ચંદ્ર ૧૪માં અર્ધમંડળ પર .
વાયવ્ય કોણમાં સૂર્યક્ષેત્રમાં ચાલીને અને
૭
૬૭
૧૬ કૈ ઈશાન કોણમાં પોતાનું ક્ષેત્ર ચાલીને ઈશાનકોશમાં ૧૪માં અર્ધમંડળને પૂર્ણ કરે છે. એના પછી ૧૫માં અર્ધમંડળ પર ચાલતા હૈ ઈશાન કોણમાં સ્વક્ષેત્ર ચાલીને અને ૩ ભાગ અનિકોશમાં પર-ક્ષેત્ર પર ચાલે છે તથા ૧૬ ? ભાગ પર-ક્ષેત્ર પર ચાલીને પંદરમાં અર્ધ્વમંડળ સંપૂર્ણ કરે છે. ચંદ્ર ૧૪માં અર્ધ્વમંડળમાં ભાગ પ્રવેશ કરીને પર-ક્ષેત્રમાં ચાલે છે. આ પ્રકારે નૈઋત્ય કોણમાંથી નીકળીને ચંદ્ર નૈઋત્યકોણમાં 13 ભાગ પર-ક્ષેત્રમાં ચાલે છે અને ઈશાન કોણમાંથી નીકળીને ઈશાનકોણમાં ભાગ પરક્ષેત્ર પર ચાલે છે. એના પછી ૪ ભાગના અડધા છે તેમજ કર ચાલતો
Wayn{G}{G}{s:3:{sRs GYRGEST 37 37857333333338 {{G{G}{G}
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
