________________
સૂત્ર ૯૮૮-૯૮૯
તિર્યકુ લોક : જ્યોતિષિકદેવ વર્ણન
ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૧૩
पंचविहा जोइसिया
પાંચ પ્રકારના જયોતિષ્ક : ९८८. प. से किं तं जोइसिया ?
૯૮૮, પ્ર. જયોતિષ્ક કેટલા પ્રકારના છે ? उ. जोइसिया पंचविहा पण्णत्ता, तं जहा
6. योपियरन वाममाव्याछ,भ:१. चंदा, २. सूरा, ३. गहा, ४. णक्खत्ता, ५. तारा।'
(१)यंद्र, (२)सूर्य, (3) अ, (४) नक्षत्र भने -पण्ण. प. १, सु. १४२/१
(५)तारा. जोइसियाणं देवाणं ठाणाई
જયોતિષ્ક દેવોના સ્થાન : ९८९. प. कहि णं भंते ! जोइसियाणं देवाणं पज्जत्ताड ८८८.. भगवन ! पतिसने अपतियोति पज्जत्ताणं ठाणा पण्णत्ता ?
દેવોના સ્થાન ક્યાં કહેવામાં આવ્યા છે? कहि णं भंते ! जोइसिया देवा परिसंति ?
હે ભગવન્! જયોતિષ્ક દેવ ક્યાં રહે છે? उ. गोयमा ! इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए
6. હે ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના અતિસમ बहुसमरमणिज्जाओ भूमिभागाओ सत्ताणउए
તેમજ રમણીય ભૂમિભાગથી સાતસો નેવું
યોજનની ઊંચાઈ પર ઉપરની બાજુ એકસો जोयणसए उड्ढे उप्पइत्ता दसुत्तरे जोयणसए
દશયોજન વિસ્તૃત તેમજ ત્રાંસા અસંખ્યાત बाहल्ले तिरियमसंखेज्जे जोइसविसये; एत्थ णं
યોજનના જયોતિક ક્ષેત્રમાં જયોતિષી દેવોના जोइसियाणं देवाणं तिरियमसंखेज्जा जोइसिया
ત્રાંસા અસંખ્યાત લાખ જયોતિષ્ક વિમાનાવાસો विमाणावाससयसहस्सा भवंतीतिमक्खायं । २
छ- अम अवाम माव्यु छ. (क्रमशः) अस्या अक्षरगमनिका
एषा जिनानामाज्ञा यथा शुभक्षेत्रे शुभां दिशमभिमुखीकृत्य शुभे तिथि-नक्षत्र-मुहूर्तादौप्रव्राजन-व्रतारोपणादि कर्तव्यं नान्यथा । अपि च - क्षेत्रादयोऽपि कर्मणामुदयादिकारणं भगवद्भिरूक्तास्ततो शुभ-द्रव्य-क्षेत्रादि सामग्रीमवाप्य कदाचिदशुभवेद्यानि कर्माणि विपाकं गत्वोदसमासादयेयुः । तदुदये च गृहीत-व्रतभंगादिदोष-प्रसंगः। शुभक्षेत्रादिसामग्री तु प्राप्य जनानां शुभकर्मविपाकसम्भवः इति, सम्भवति निर्विघ्नं सामायिक-परिपालनादि. तस्मादवश्यं छद्मस्थेन सर्वत्र शुभक्षेत्रादौ यतितव्यम् । ये तु भगवंतो अतिशयमंतस्ते अतिशयबलादेव निर्विघ्नं सविघ्नं वा सम्यगवगच्छंति । अतो न शुभ-तिथि-मुहूर्तादिक मपेक्षत, इति तन्मार्गानुसरणं छद्मस्थानां न न्याय्यं ।। तेन येच परममुनिपर्युपासित-प्रवचनविडम्बका अपरिमलित जिनशासनोपनिषद्भूतशास्त्र-गुरूपरम्परायात-निरवद्य-विशद कालोचित सामाचारी । प्रतिपन्थिनः स्वमतिकल्पित-सामाचारिका अभिदधति । “यथा न प्रव्राजनादिषु शुभ-तिथिनक्षत्रादि निरीक्षणे यतितव्यं, न खलु भगवान् जगत्स्वामी प्रव्राजनायोपस्थितेषु शुभ-तिथ्यादिनिरीक्षणं कृतवानिति तेऽपास्ता द्रष्टव्या इति ।
- जीवा. प. ३, उ. २. सु. १७७ नी टीथी उधृत. (क) ठाणं. ५, उ. १, सु. ४०१.३७ उत्तरसूत्र छे. (ख) भग. स. ५, उ. ९, सु. १७ “जोइसिया पंचविहा" भेटलो ४ छे. (ग) चंदा सूरा य नक्खत्ता, गहा तारागणा तहा। दिसाविचारिणो देव, पंचहा जोइसालया।
- उत्त. अ.३६, गा. २०८ (घ) चंदा सूरा तारागणा य, नक्खत्त-गहगण समत्ता।
पंचविहा जोइसिया................॥ -देविंद. गा. ८१ २. प. कहि णं भंते ! जोइसियाणं देवाणं विमाणा पण्णत्ता ?
कहि णं भंते ! जोइसिया देवा परिवसंति ? गोयमा ! उप्पिं दीवसमुद्दाणं इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए बहुसमरमणिज्जाओ भूमिभागाओ सत्तणउए उड्ढे उप्पइत्ता दसुत्तरसया जोयणबाहल्लेणं तत्थ णं जोइसियाणं देवाणं तिरियमसंखेज्जा जोइसियविमाणावाससयसहस्सा भवंतीतिमक्खायं ।
__ - जीवा. पडि. ३, उ. १, सु. १२२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org