________________
સૂત્ર ૫૫૧
તિર્યફ લોક : વર્ષધર ફૂટ
ગણિતાનુયોગ ૩૦૯
सिद्धाययणकूडस्स अवट्टिई पमाणं च
સિદ્ધાયતન કૂટની અવસ્થિતિ અને પ્રમાણ : ५५१. प. कहि णं भंते ! चुल्लहिमवंते वासहरपवए ५५१. प्र. भगवन! क्षुद्रहिमवंतवर्षधर पर्वत सिद्धायतन सिद्धाययणकूडे णामं कूडे पण्णत्ते ?
કૂટ નામનો ફૂટ ક્યાં કહેવામાં આવ્યો છે ? उ. गोयमा ! पुरच्छिम-लवणसमुद्दस्स पच्चत्थिमेणं,
હે ગૌતમ ! પૂર્વી લવણસમુદ્રથી પશ્ચિમમાં, ક્ષુદ્ર चुल्लहिमवंतकूडस्स पुरथिमेणं- एत्थ णं
હિમવત કૂટથી પૂર્વમાં સિદ્ધાયતન કૂટ’ નામનો सिद्धाययणकूडे णामं कूडे पण्णत्ते।
કૂટ કહેવામાં આવ્યો છે. पंच जोयणसयाई उद्धं उच्चत्तेणं ।
એ પાંચસો યોજન ઉપરની તરફ ઊંચો છે. मूले पंचजोयणसयाई विक्खंभेणं ।
મૂલમાં પાંચસો યોજન પહોળો છે. मझे तिण्णि अपण्णत्तरे जोयणसए विक्खंभेणं।'
મધ્યમાં ત્રણસો પંચોત્તેર યોજન પહોળો છે. उप्पि अड्ढाइज्जे जोयणसए विक्खंभेणं ।
ઉપર અઢીસો યોજન પહોળો છે. मूले एगंजोयणसहस्सं पंच य एगासीए जोयणसए
મૂલમાં પંદરસો એક્યાસી યોજનથી કંઈક ઓછી किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं ।
એની પરિધિ છે. मज्झे एगं जोयणसहस्सं एगं च छलसीअं
મધ્યમાં અગિયારસો છયાસી યોજનથી કંઈક जोयणसयं किंचि विसेसणं परिक्खेवेणं ।
ઓછી એની પરિધિ છે. उप्पिं सत्तइक्काणउए जोयणसए किंचि विसेसूणे
ઉપર સાતસો એકાણ યોજનથી કંઈક ઓછી परिक्खेवेणं।
એની પરિધિ છે. मूले वित्थिण्णे, मज्झे संखित्ते, उप्पिं तणुए
તે મૂલમાં વિસ્તીર્ણ, મધ્યમાં સંક્ષિપ્ત અને ઉપરથી गोपुच्छसंठाणसंठिए, सब्वरयणामए अच्छे-जाव
પાતળો છે. ગાયના પૂછડાના આકારવાળી છે. पडिम्वे।
સર્વ રત્નમય સ્વચ્છ- યાવતુસુંદર છે. से णं एगाए पउमवरवेइयाए एगेण य वणसंडणं
તે એક પવરવેદિકા તેમજ એક વનખંડ વડે सबओ समंता संपरिक्खित्ते ।
બધી બાજુથી ઘેરાયેલ છે. सिद्धाययणम्स कूडस्म णं उप्पि बहसमरमणिज्जे
તે સિદ્ધાયતન કૂટ પર બહુ સમ રમણીયભૂભાગ भूमिभागे पण्णत्ते -जाव-तम्म णं बहुसमरम
કહેવામાં આવ્યો છે- યાવતુ-તે બહુ સમરમણીય णिज्जस्म भूमिभागस्य बहुमज्झदेसभाए-एत्थ
ભૂભાગથી બરોબર મધ્યભાગમાં એક મહાનું णं महं एगे सिद्धाययणे पण्णत्ते ।
સિદ્ધાયતન કહેવામાં આવ્યો છે. (मश:) नेपा भूमिप्रतिष्ठतत्वेन स्वतन्त्रकूटत्वात् -
- जम्बू. वक्ष, ६, मत्र १२५ नी वृत्ति पपां गिर्यनाधारकन्वेन स्वतन्त्रगिरित्वान्न कूटेपुगणना -
- जम्बू. वक्ष. ६. मूत्र १२, नी वृत्ति મેરુ પર્વતની ચારે દિશાઓમાં સ્થિત ચારચક પર્વતોના બત્રીસ કૂટોની ગણના પણ જંબુદ્વીપ માં સ્થિત પર્વત કૂટોની ગણનામાં सम्भासित नथी. (3२ पर्वतोना नाममा प्रमागेछ-) "जम्बुद्दीव दीव मंदरम्म पव्वयम्म पुत्यिमेणं म्यगवरे पव्वए अट्ठ कूडा पण्णना, तं जहागाहा- (१) पिटे (२) तवणिज्ज (३) कंचण (४) ग्यत (५) दिमामोथिए (९) पलंवे य ।
(७) अंजण (८) अंजणपुलए, म्यगम्म पुरथिमे कूडा ।।" "जम्बुद्दीव दीव मंदरम्म पब्वयम्म दाहिणणं म्यगवर पव्वए अट्ठ कूड़ा पण्णना, तं जहागाहा (१) कणए. (२) कंचणे, (३) पउमे, (८) णलिणे (५) ममि (६) दिवायरे चेव ।
(७) वममण (८) वसलिए, स्यगम्म उ दाहिण कूडा ॥" "जम्बृद्दीव दीव मंदरम्म पब्वयम्म पच्चत्थिमे णं म्यगवरे पव्वा अट्ठाडा पण्णना, तं जहागाहा- (2) मोत्थिते य (1) अमोहे. य, (३) हिमवं (4) मंदरे तहा।
(१) म्यग (६) म्यगुत्तमे (७) चंद अट्ठम य (८) मुदमणे ।।" "जम्बुद्दीव दीवे मंदरम्म पन्चयग्म उत्तगणं म्यगवर पव्वा अट्ठ कूडा पण्णना, तं जहागाहा- (१) ग्यण (२) ग्यणुच्चा य (3) सवग्यण (6) ग्यणमंचए चेव । (५) विजय य (६) बेजयंत, (७) जयंते, (८) अपगजिते ॥"
- ठाणं ८, मु. ६४३ Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org