Prakrit Vyakaranam Part 1

SR No.: 001942
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Suresh Sisodiya
Publisher: Agam Ahimsa Samta Evam Prakrit Samsthan
Publication Year: 2006
Total Pages: 454
Language: Prakrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 20

मूल-सूत्राणि
प्राकृत व्याकरणस्य प्रथमः पादः अथ प्राकृतम् ।।१-१।। बहुलम् ।।१-२।। आर्षम् ।।१-३।। दीर्घ-हस्वौ मिथो वृत्तौ ।।१-४।। पदयोः संधिर्वा ।।१-५।। न युवर्णस्यास्वे ।।१-६।। एदोतोः स्वरे ।।१-७।। स्वरस्योवृत्ते ।। १-८|| त्यादेः ।। १-९।। लुक् ।।१-१० ।। अन्त्यव्यञ्जनस्य ।। १-११ ।। न श्रदुदोः ।। १-१२ ।। निर्दुरोर्वा ।। १-१३ ।। स्वरेन्तरश्च ।। १-१४ ।। स्त्रियामादविद्युतः ।। १-१५।। रो रा ।। १-१६ ।। क्षुधोहा ।। १-१७ ।। शरदादेरत् ।। १-१८।। दिक्-प्रावृषोः सः ।। १-१९।। आयुरप्सरसोर्वा ।। १-२० ।। ककुभो हः ।।१-२१ ।। धनुषो वा ।।१-२२।। मोनुस्वारः ।।१-२३।। वास्वरे मश्च ।। १-२४।। ङ-ब-ण-नो व्यञ्जने ।। १-२५।। वक्रादावन्तः ।।१-२६ ।। क्त्वा--स्यादेर्ण-स्वोर्वा ।।१-२७।। विंशत्यादे लुक् ।।१-२८ ।। मांसादेर्वा ।। १--२९।। वदर्गेन्त्यो वा ।। १-३० ।। प्रावृट-शरत्तरणयः पुसि ।।१-३१।। स्नमदाम-शिरो-नभः ।। १-३२ ।। वाक्ष्यर्थ-वचनाद्याः ।।१-३३ ।। गुणाद्याः क्लीबे वा ।। १-३४।। वेमाञ्जल्याद्याः स्त्रियाम् ।। १-३५ ।। बाहोरात् ।। १-३६ ।। अतो डो विसर्गस्य ।। १-३७।। निष्प्रती ओत्परी माल्य-स्थोर्वा ।।१-३८।। आदेः ।। १-३९।। त्यदाद्यव्ययात् तत्स्वरस्य लुक् ।। १-४० ।। पदादपेर्वा ।। १-४१ ।। इतेः स्वरात् तश्च द्विः ।।१-४२।। लुप्त-य-र-व-श-ष-सांश-ष-सां दीर्घः ।। १-४३ ।। अतः समृद्ध्यादौ वा ।।१-४४।। दक्षिणे हे ।।१-४५ ।। इः स्वप्नादौ ॥१-४६ ।। पक्वाङ्गार-ललाटे वा ।।१-४७।। मध्यम-कतमे द्वितीयस्य ।। १-४८ ।। सप्तपणे वा ।। १-४९।। मयट्य इर्वा ।।१-५० ।। ई हरे वा ।। १-५१ ।। हर शब्दे आदेरत ईर्वा भवति। हीरो हरो।। ध्वनि-विष्वचोरुः ।।१-५२ ।। वन्द्र-खण्डिते णा वा ।। १-५३ ।। गवये वः ।। १-५४ ।। प्रथमे प-थो र्वा ।। १-५५।। ज्ञो णत्वेभिज्ञादौ ।। १-५६ ।। एच्छय्यादौ ।। १-५७ ।। वल्ल्युत्कर-पर्यन्ताश्चर्ये वा ।।१-५८।। ब्रह्मचर्ये चः ।। १-५९ ।। तोन्तरि ।। १-६० ।। ओत्पद्म ।। १-६१ ।। नमस्कार-परस्परे द्वितीयस्य ।। १-६२।। वाो ।। १-६३ ।। स्वपावुच्च।। १-६४ ।। नात्पुनर्यादाई वा ।। १-६५ ।। वालाब्वरण्ये लुक् ।। १-६६ ।। वाव्ययोत्खाता दावदातः ।। १-६७ ।। घञ् वृद्धे र्वा ।।१-६८।। महाराष्ट्रे ।। १-६९।। मांसादिष्वनुस्वारे ।। १-७० ।। श्यामाके मः ।। १-७१ ।। इः सदादौ वा ।। १-७२ ।। आचार्ये चोच्च ।। १-७३ ।। ईः स्त्यान-खल्वाटे ।। १-७४ ।। उः सास्ना-स्तावके।। १-७५ ।। ऊद्वासारे ।। १-७६ ।। आर्यायां र्यःश्वश्र्वाम् ।। १-७७ ।। एद् ग्राह्ये ।। १-७८ ।। द्वारे वा ।। १-७९ ।। पारापते रो वा ।। १-८० ।। मात्रटि वा ।। १-८१ ।। उदोद्वाट्टै ।। १-८२ ।। ओदाल्यां पंक्तौ ।। १-८३ ।। ह्रस्व संयोगे ।। १-८४ ।। इत एद्वा ।। १-८५।। किंशुके वा ।। १-८६।। मिरायाम् ।। १-८७।। पथि-पृथिवी-प्रतिश्रुन्मूषिक-हरिद्रा-बिभीतकेष्वत् ।।१-८८।। शिथिलेगुदे वा।। १-८९।। तित्तिरौरः।। १-९०।। इतौ तो वाक्यादौ।। १-९१।। ईर्जिह्वा-सिंह-त्रिंशद्विशतौ त्या।। १-९२।। लुंकि निरः।। १-९३।। द्विन्योरूत्।। १-९४।। प्रवासीक्षौ ।। १-९५।। युधि ष्ठिरे वा ।। १-९६ ।। ओच्च द्विधाकृगः ।। १-९७ ।। वा निर्झरे ना ।। १-९८ ।। हरीतक्यामीतोत् ।।१-९९।। आत्कश्मीरे।। १-१००।। पानीयादिष्वित्। १-१०१ ।। उज्जीर्णे ।। १-१०२ ।। ऊहीन-विहीने वा ।।१-१०३।। तीर्थे हे ।।१-१०४।। एत्पीयूषापीड-बिभीतक-कीदशेद्दशे ।।१-१०५।। नीड-पीठे वा ।। १-१०६।। उतो मुकुलदिष्वत् ।। १-१०७।। वोपरौ ।। १-१०८।। गुरौ के वा ।। १-१०९।। इ( कुटौ।। १-११०।। पुरुषे रोः।। १-१११।। ईः क्षुते।। १-११२।। ऊत्सुभग-मुसले वा ।। १-११३।। अनुत्साहोत्सन्नेत्सच्छे।। १-११४ ।। लुंकि दुरो वा ।। १-११५।। ओत्संयोगे ।। १-११६।। कुतूहले वा हस्वश्च।। १-११७।। अदूतः सूक्ष्मे वा॥१-११८।। दुकूले वा लश्च द्विः।। १-११९।। ईर्वोद्वयूढे।। १-१२०।। उद्बु-हनुमत्कण्डूय - वातूले।। १-१२१।। मधूके वा।। १-१२२।। इदे तो नुपूरे वा।। १- १२३ ।। ओत्कूष्माण्डी-तूणीर-कूपरस्थूल-ताम्बूल-गुडूची-मूल्ये।।१-१२४|| स्थूणा-तूणे वा ।। १ -१२५।। ऋतोत्।। १-१२६।। आत्कृशा-मृदुक-मृदुत्वे वा।। १-१२७।। इत्कृपादौ।। १-१२८।। पृष्ठे वानुत्तरपदे ।। १-१२९ ।।मसृण-मृगाङ्क-मृत्यु-श्रृंग-धृष्टे वा ।। १-१३०।। उदृत्वादौ ।। १-१३१ ।। निवृत्त-वृन्दारक वा ।। १-१३२।। वृषभे वा वा ।। १-१३३।। गौणान्त्यस्य ।।१-१३४|| मातुरिद्वा ।।१-१३५।।उदूदोन्मृषि ।।१-१३६।।इदुतोवृष्ट-वृष्टि-पृथङ् मृदंग-नप्तृके ।। १-१३७ ।। वा बृहस्पतौ ।। १-१३८ ।।इदेदोढन्ते