SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 437
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चसंग्रह २. भवति । अत्र विकल्पा भङ्गा नियमेन नव भवन्ति ज्ञातव्याः। यशस्कीर्तिमाश्रित्य पर्याप्त्युदये भङ्गाः अष्टौ । अयस्कीर्तिमाश्रित्यापर्याप्तोदये भङ्ग एकः १ । एवं नव भङ्गाः ॥१६०-१६२॥ उनमेंसे इक्कीसप्रकृतिक उदयस्थानमें नियमसे ये प्रकृतियाँ जानना चाहिए-मनुष्यद्विक, पंचेन्द्रियजाति, तैजसशरीर, कार्मणशरीर, वर्णचतुष्क, अगुरुलघु, त्रस, बादर, स्थिर, अस्थिर, शुभ, अशुभ, निर्माण; तथा सुभग, यशः कीर्ति, पर्याप्त और आदेय इन चार युगलों में से कोई एक-एक । इन इक्कीस प्रकृतियोंका विग्रहगतिमें एक या दो समयतक मनुष्यसामान्य वेदन करते हैं । यहाँपर भंग नियमसे नौ ही होते हैं, ऐसा जानना चाहिए ॥१६०-१६२।। पर्याप्त प्रकृतिके उदयमें ८ भङ्ग और अपर्याप्तके उदयमें १ भङ्ग; इस प्रकार सर्व ६ भङ्ग होते हैं। 'एमेव य छव्वीसं णवरि विसेसो सरीरगहियस्स। अवणीय आणुपुव्वी पक्खिवियव्यं तथोरालं ॥१६३॥ तस्स य अंगोवंगं छस्संठाणाणमेकदरयं च । छच्चेव य संघयणा एययरं चेव उवघायं ॥१६४॥ पत्तेयसरीरजुयं भंगा वि य तस्स होंति णायव्वा । तिण्णि य सयाणि णियमा एयारस ऊणिया होंति ॥१६॥ __ पज्जत्तोदए भंगा २८८ । अपज्जत्तोदये १ । सव्वे २८६ । एवमेव पूर्वोक्तमेकविंशतिकम् । तत्रानुपूव्यंमपनीय २० तत्रौदारिक, तदङ्गोपाङ्गं पण्णां संस्थानानां मध्ये एकतरं संस्थानं १ षण्णां संहननानां मध्ये एकतरं संहननं १ उपघातं । प्रत्येकशरीरं १ चेति प्रकृतिषटकं प्रक्षेपणीयम् । नवीनविशेषोऽयम् । इति षशितिकं स्थानं औदारिकशरीरं गृह्णतः औदारिकमिश्रकाले उदयागतं भवति २६ । तत्रान्तमुहर्तकालः । तस्य षडविंशतिकस्य भगा विकल्पा एकादशोनाः शतत्रयप्रमिता भवन्ति । यशस्कीर्तिमाश्रित्य पर्याप्तोदये सति भङ्गाः २८८ । अयशःपाके अपर्याप्तोदये एको भङ्गः १ । सर्वे भङ्गाः २८६ ॥ ६।६।२।२।२ गुणिताः २८८ । [ एकश्वापर्याप्तभङ्गः ] १ । एवं २८६ ॥१६३-१६५॥ इसी प्रकार छव्वीसप्रकृतिक उदयस्थान जानना चाहिए। विशेष बात यह है कि शरीरपर्याप्तिको ग्रहण करनेवाले मनुष्यके मनुष्यानुपूर्वीको निकाल करके औदारिकर दारिकशरीर, औदारिकअंगोपांग, छह संस्थानोंमेंसे कोई एक संस्थान, छह संहननोंमेंसे कोई एक संहनन, उपघात और प्रत्येकशरीर, इन छह प्रकृतियोंको और मिला देना चाहिए। इस उदयस्थानके भङ्ग भी ग्यारहसे कम तीन सौ अर्थात् दो सौ नवासी होते हैं, ऐसा जानना चाहिए ॥१६३-१६५।। पर्याप्तके उदयमें २८८, अपर्याप्तके उदयमें १ इस प्रकार कुल २८८ भङ्ग होते हैं। एमेव अट्ठवीसं सरीरपज्जत्तगे अपज्जत्त। अवणिय पक्खि वियव्वं एययरं दो विहायगई ॥१६६॥ परघायं चेव तहा भंगवियप्पा तहेव णायव्वा । पंचेव सया णियमा छाात्तरि उत्तरा होंति ॥१६७॥ 1५७६। 1. सं० पञ्चसं० ५, १८२-१८४ । 2. ५, १८५-१८६ । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001937
Book TitlePanchsangrah
Original Sutra AuthorN/A
AuthorHiralal Jain
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year
Total Pages872
LanguageSanskrit, Prakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Karma
File Size21 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy