SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 417
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३५० पञ्चसंग्रह थिर अथिरं च सुहासुह दुभग अणादेज अजस णिमिणं च । विग्गहगईहिं एदे एयं च दो व समयाणि ॥१०॥ तत्र नरकगतिं प्रति यातरि एकस्मिन् जीवे इदमेकविंशतिकनामप्रकृत्युदयस्थानमुदेति । नरकगतितदानुपूये २ तेजस-कार्मणे २ वर्णचतुष्कं ४ भगुरुलघु १ पञ्चेन्द्रियं १ घसं १ बादरं १ पर्याप्तं १ स्थिरं १ अस्थिरं १ शुभं १ अशुभं १ दुर्भगं १ अनादेयं १ अयशः १ निर्माणं १ चेति एकविंशत्युदयप्रकृतयः २१ एताः विग्रहगत्यां कार्मणशरीरे नारकजीवं प्रति उदयं यान्ति २१ । विग्रहगतौ कार्मणशरीरस्यकसमयो जघन्यकाल: १ उत्कृष्टतो द्वौ २ । एको वा द्वौ वा त्यो वा (?) समया इत्यर्थः ॥१६-१००॥ नरकद्विक, तैजसशरीर, कार्मणशरीर, वर्णचतुष्क, अगुरुलघु, पंचेन्द्रियजाति, त्रस, बादर, पर्याप्त, स्थिर, अस्थिर, शुभ, अशुभ, दुर्भग, अनादेय, अयशःकीर्ति, और निर्माण, इन इक्कीस प्रकृतियोंवाला यह उदयस्थान नरकगतिको जानेवाले जीवके विग्रहगतिमें एक या दो समय तक होता है ।।६६-१००॥ अब नरकगतिसंयुक्त उदयस्थानका निरूपण करते हैं 'एमेव य पणुवीसं णवरि विसेसो सरीरगहियस्स । णिरयाणुपुव्वि अवणिय घेउव्वियदुयं च उवघादं ॥१०१॥ हुंडं पत्तेयं पिय* पक्खित्ते जाव सरीरणिप्फत्ती । अंतोमुहुत्तकालो जहण्णमुक्कस्सयं च भवे ॥१०२॥ एवमेकशितिकोक्तप्रकारेण पञ्चविंशतिकं भवति । नवरि विशेष:-वैक्रियकशरीरं गृह्णतः नारकस्य तस्मिन्नेकविंशतिके नरकानुपूय॑मपनीय तत्र वैक्रियिकशरीर वैक्रियिकाङ्गोपाङ्गद्वयोपघात-हुण्डकसंस्थानप्रत्येकशरीरप्रकृतिपञ्चके प्रक्षिप्ते पञ्चविंशतिकं नामकर्मप्रकृत्युदयस्थानं भवति २५ । यावत्तु शरीरनिष्पत्तिः शरीरपर्याप्तिः पूर्णतां याति तावदिदं पञ्चविंशतिकमुदयति । जघन्यत उत्कृष्टतच लः वैक्रियिकशरीरमिश्रकालोऽन्तर्मुहुर्तो भवति ॥१०१-१०२॥ इसी प्रकार पच्चीसप्रकृतिक उदयस्थान जानना चाहिए। विशेषता केवल यह है कि वैक्रियिकशरीरको ग्रहण करनेवाले नारकीके उपर्युक्त इक्कीस प्रकृतियोंमेंसे नरकानुपूर्वीको घटाकरके उनमें वैक्रियिकद्विक, उपघात, हुण्डकसंस्थान और प्रत्येकशरीर, इन पाँच प्रकृतियोंके मिला देनेपर पच्चीसप्रकृतिक उदयस्थान होता है। यह उदयस्थान जब तक शरीरपर्याप्तिकी पूर्णता नहीं नहीं हो जाती है, तब तक रहता है। इस उदयस्थानका जघन्य और उत्कृष्टकाल अन्तर्मुहूर्त प्रमाण है ॥१०१-१०२॥ अब नरकगतिसंयुक्त सत्ताईसप्रकृतिक उदयस्थानका निरूपण करते हैं एमेव सत्तवीसं सरीरपजत्तिणि ट्ठिए णवरि । परघायमप्पसत्थ-विहायगई व पक्खित्ते ॥१०३॥ एवं पञ्चविंशतिकोक्तप्रकारेण सप्तविंशतिक शरीरपर्याप्तिनिष्ठापिते पूर्ण कृते सति वैक्रियिकशरीरपर्याप्त पूणे पञ्चविंशतिके परघाताप्रशस्तविहायोगतिप्रकृतिद्वये प्रक्षिप्त मेलिते सप्तविंशतिकं भवति २७ । शरीरपर्याप्तिनिप्पत्तिकालोऽन्तर्मुहूर्तः ॥१०३॥ 1. सं० पञ्चसं० ५, ११७-११८ । . ५, १२० । ब पि च । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001937
Book TitlePanchsangrah
Original Sutra AuthorN/A
AuthorHiralal Jain
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year
Total Pages872
LanguageSanskrit, Prakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Karma
File Size21 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy