Page Text
________________
मारवासः]
रामसेतुप्रदीप-विमलासमन्वितम्
[२०३
अथ कपिभिराक्रान्तं गगनमाहफरमाणजलणपिङ्गलगिरन्तरुप्पइअपवअ(वल)पेल्लिज्जन्तो । जत्तो दीसइ तत्तो गज्जइ धूमणिवहो ति गअणुद्देसो ।।२।। [ स्फुरज्ज्वलनपिङ्गलनिरन्तरोत्पतितप्लवग(बल)प्रेर्यमाणः ।
यतो दृश्यते ततो ज्ञायते धूमनिवह इति गगनोद्देशः ॥] स्फुरज्ज्वलनवत्पिङ्गल कपिशं निरन्तरमन्तरशून्यं घनमुत्पतितं यत्प्लवगबलं तेन र्यमाण ऊध्वं नीयमानः । यथा यथा प्लबगबलमूचं गच्छति तथा तथा गगनमप्यूध्वं गच्छतीति बुद्धिविषयत्वात्पूर्यमाण इति वा । एवंभूतो गगनो शो यत्र दृश्यते तत्र धूमनिवह इति ज्ञायते । धूमत्वेन प्रतीयत इत्यर्थः । अत्र पिङ्गलत्वात्तलवर्तित्वाच्च कपीनामग्निना श्यामत्वादूर्ध्ववर्तित्वाच्च गगनस्य च धूमेन साम्मम् । प्लवगानामुत्प्लवने गगनमुपर्येव दृष्टं परत्र सर्वत्र प्लवगा एवेति भावः ॥२५॥
विमला-दीप्यमान अग्नि के समान पिङ्गलवर्ण उछले सघन वानरसैन्य से मानों आकाश और ऊपर उठा दिया गया और इस प्रकार गगन प्रदेश जहाँ ही देखा गया वहीं धूमराशि-सा प्रतीत हुआ ॥२५॥
अथ कपीनामब्धौ प्रतिबिम्बमाहदोसइ दूरुप्पइअं उअहिम्मि अहोमुहोसरन्तच्छाअम् । पाआलं व अइन्तं धरणिहरुद्ध रणकखि कइसेणम् । २६॥ [ दृश्यते दूरोत्पतितमुदधाबधोमुखापसरच्छायम् ।
पातालमिवायमानं धरणिधरोद्धरणकाङ्कितं कपिसैन्यम् ।।] दूरं व्याप्योत्पतितमतिदूरमूर्ध्व गतं कपिसैन्यं दृश्यते। किंभूतम् । उदधौ समुद्रे अधोमुखी पातालाभिमुखी सती अपसरन्ती अधो गच्छन्ती छाया प्रतिबिम्बो यस्य तथाभूतम् । अयमर्थ:-सिन्धोरसंमुखेऽपि तीरे करचरणावष्टब्धभूमीनामपि कपीनामुद्देश्योर्ध्वदेशत्वेनोर्ध्वमुखीभूय कृतोत्फालानां यथायथातिदूरमूर्ध्वगमनं तथा-तभा सिन्धुपयसि प्रकटीभतस्याधोमुखस्य प्रतिबिम्बस्यातिदरमधोगमनं प्रतिभासते तदेतदुत्प्रेक्ष्यते । पुन: किंभूतम् । धरणीधराणामर्थात्पातालवर्तिनामुद्ध रणमूर्ध्वमाहरणं काक्षितं यस्य तत् । काङ्कितवरणीधरोद्धरणमिति वा । प्राकृतत्वात् । एवंभूतं सत्पातालमिवायमानं गच्छत् । तथा च प्रतिबिम्बव्यूहः पातालं न गच्छति किं तु तत्रत्यपर्वतानाहतुं कपिव्यूह एवेत्याशयः प्रतिबिम्बाधिकरणस्याधोवर्तित्वे ऊर्ध्वमुखस्याधोमुख एवं प्रतिबिम्बो भवति प्रतिबिम्बप्रतियोगिनश्च व्यवहितत्वेऽप्यतिदूरमूर्ध्वगमने प्रतिबिम्बः प्रकटीभवति अतिदूरं चाधो गच्छतीत्युक्तं दूरोत्पतितमित्यवधेयम् । ‘णज्ज्जइ' इति पाठे पातालमिवायमानमिति ज्ञायत इत्यर्थः ॥२६॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001887 |
| Book Title | Setubandhmahakavyam |
| Original Sutra Author | Pravarsen |
| Author | Ramnath Tripathi Shastri |
| Publisher | Krishnadas Academy Varanasi |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 738 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Story, & Literature |
| File Size | 13 MB |