________________
ચૂલિકા પહેલી
(૧૮) મો=હે આત્મન્! fq=પૂર્વ જન્મામાં તુધ્વનિતાન-દુ પરાક્રાંત એટલે મિથ્યાત્વ અવિરતિ વગેરેના ચેાગે ઉન્મા સેવન, તેનાથી ટુત્તિન્નાનં=દુરાચરણરૂપે દાળં=કરેલાં તથા હજી=કરાવેલાં કે અનુમેાદેલાં પાવાળું=પાપ, કે વ=પુણ્યમ્ભાળ=કર્માનાં તે તે ફળેાને વેટ્ટત્તા–ભાગવીન તત્રતા યાજ્ઞોલત્તા=અથવા (ખાઃઅભ્યન્તર) તપ દ્વારા ખપાવીને જ મુશ્બો-માક્ષ થાય છે. વેત્તા તેનાં ફળાને ભાગળ્યા વિના (કે તપદ્વારા ખપાવ્યા વિના) જ્ઞસ્થિ=થતા નથી. બટ્ટાલમં વર્ષ મ= આ અઢારમું પદ છે. (સૂત્ર ૧)
[ અહી ‘ દુપડિંત ' એટલે ખીન્નને મારવા, બાંધવા વગેરે અને ‘ દુચ્ચિન ’ એટલે મદ્યપાન કરવું, અસત્ય–અશ્લીલ વગેરે દુચન ખેલવું ઈત્યાદિ, એમ બન્નેમાં ભેદ સમજવા. એવાં દુરાચરણા આત્માને પૂર્વ કર્મના કારણે થતાં હોવાથી કારણમાં કાના, અથવા તે નવાં કર્મ– બન્ધનાં હેતુ હેાવાથી ફળમાં હેતુને ઉપચાર કરીને દુરાચરણાને કમે કહ્યાં છે, એમ સમન્વય કરવા. વળી તથાવિધ કર્મોના બંધ થયા પછી તેને પ્રાયશ્ચિત્તાદિ અભ્યન્તર અને સાથે ઉપવાસાદિ બાહ્ય તપ કરીને તેાડી શકાય છે, છતાં એ રીતે નહિ તેાડેલાં, કે ન તૂટે તેવાં, કર્મા ઉદય આવીને જે જે દુ:ખ વગેરે ફળ આપે તે ફળને ભગવવાથી જ તે કર્માથી છૂટકારા થાય છે. એનાં ફ્ળાને ભાગવતાં જે મુંઝાય છે, આત્ત –રૌદ્રધ્યાન કરે છે, તેને ઉલટુ વધારે અશુભકર્મ ખંધાય છે અને એથી વધારે દુ:ખ ભોગવવાના પ્રસંગ આવે છે. અનાદિ કાળથી જીવને કર્મ બાંધતાં આવડે છે, તેથી ખાંધી બાંધીને ભારે થાય છે, પણ ભાગવતાં આવડતાં નથી, એથી મુક્તિ થતી નથી. વીતરાગનું શાસન વસ્તુતઃ ‘નવાંને નહિ બાંધવાનું અને જુનાં
૨૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
૩૫૩
www.jainelibrary.org
