Page Text
________________
२८८
योगीन्दुदेवविरचितः [अ० २, दोहा १८१वत्थु पणइ जेम बुहु देहु ण मण्णइ छ । णट्टे देहे णाणि तहँ अप्पु ण मण्णइ णटु ॥ १८० ॥ भिण्णउ वत्थु जि जेम जिय देहहँ मण्णइ णाणि । देहु वि भिण्णउँ णाणि तह अप्पह मण्णइ जाणि || १८१ ॥ वस्त्रे प्रणष्टे यथा बुधः देहं न मन्यते नष्टम् । नष्टे देहे ज्ञानी तथा आत्मानं न मन्यते नष्टम् ॥ १८० ॥ भिन्नं वस्त्रमेव यथा जीव देहात् मन्यते ज्ञानी ।
देहमपि भिन्न ज्ञानी तथा आत्मनः मन्यते जानीहि ॥ १८१ ॥ यथा कोऽपि व्यवहारज्ञानी रक्ते वस्त्रे जीणे वस्त्रे नष्टेऽपि स्वकीयवस्त्रे स्वकीयं देहं रक्तं जीणे नष्टं न मन्यते तथा वीतरागनिर्विकल्पस्वसंवेदनज्ञानी देहे रक्ते जीणे नष्टेऽपि सति व्यवहारेण देहस्थमपि वीतरागचिदानन्दैकपरमात्मानं शुद्धनिश्चयनयेन देहाद्भिन्नं रक्तं जीणे नष्टं न मन्यते इति भावार्थः । अथ मण्णइ मन्यते । कोऽसौ । णाणि देहवस्त्रविषये भेदज्ञानी । किं मन्यते । भिण्णउ भिन्नम् । किम् । वत्थु जि वस्त्रमेव जेम यथा जिय हे जीव । कस्माद्भिन्नं मन्यते । देहहं खकीयदेहात् । दृष्टान्तमाह । मण्णइ मन्यते । कोऽसौ । णाणि देहात्मनोभैदज्ञानी तहं तथा भिन्नं मन्यते । कमपि । देह वि देहमपि । कस्मात् । अप्पहं निश्चयेन देहविलक्षणाद् व्यवहारेण देहस्थात्सहजशुद्धपरमानन्दैकस्वभावानिजपरमात्मनः जाणि जानीहीति भावार्थः ॥ १७८-८१ ॥ [यथा बुधः] जैसे कोई बुद्धिमान [वस्त्रे जीर्णे] कपडेके जीर्ण (पुराने) होनेपर [देहं जीणं ] शरीरको जीर्ण [न मन्यते] नहीं मानता, [तथा ज्ञानी] उसी तरह ज्ञानी [देहे जीर्णे] शरीरके जीर्ण होनेसे [आत्मानं जीणं न मन्यते] आत्माको जीर्ण नहीं मानता । [यथा बुधः] जैसे कोई बुद्धिमान [वस्त्रे प्रणष्टे] वस्त्रके नाश होनेसे [देहं नष्टं] देहका नाश [न मन्यते] नहीं मानता, [तथा ज्ञानी] उसी तरह ज्ञानी [देहे नष्टे] देहका नाश होनेसे [आत्मानं] आत्माका [नष्टं न मन्यते] नाश नहीं मानता । [जीव] हे जीव, [यथा ज्ञानी] जैसे ज्ञानी [ देहाद् भिन्नं एव] देहसे भिन्न ही [वस्त्र मन्यते] कपडेको मानता है, [तथा ज्ञानी] उसी तरह ज्ञानी [देहमपि] शरीरको भी [आत्मनः भिन्नं] आत्मासे जुदा [मन्यते] मानता है, ऐसा [जानीहि] तुम जानो ।। भावार्थ-जैसे वस्त्र और शरीर मिले हुए भासते हैं, परंतु शरीरसे वस्त्र जुदा है, उसी तरह आत्मा और शरीर मिले हुए दीखते हैं, परंतु जुदा हैं । शरीरकी रक्ततासे, जीर्णतासे और विनाशसे आत्माकी रक्तता जीर्णता और विनाश नहीं होता यह निःसंदेह जानो । यह आत्मा व्यवहारनयकर देहमें स्थित हैं, तो भी सहज शुद्ध परमानन्दरूप निजस्वभावकर जुदा ही है, देहके सुख-दुःख जीवमें नहीं हैं ।।१७८-८१॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001876 |
| Book Title | Parmatmaprakasha and Yogsara |
| Original Sutra Author | Yogindudev |
| Author | A N Upadhye |
| Publisher | Paramshrut Prabhavak Mandal |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 550 |
| Language | Sanskrit, Hindi, English |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 13 MB |