Page Text
________________
- दोहा ८२ ]
परमात्मप्रकाशः
अथ यावत्कालमणुमात्रमपि रागं न मुञ्चति तावत्कालं कर्मणा न मुच्यते इति प्रतिपादयतिजो अणु-मेन्तु विराउ मणि जाम ण मिल्लइ एत्थु । सो विमुच्चइ ताम जिय जाणंतु वि परमत्थु ॥ ८१ ॥
यः अणुमात्रमपि रागं मनसि यावत् न मुञ्चति अत्र ।
स नैव मुच्यते तावत् जीव जानन्नपि परमार्थम् ॥ ८१ ॥
जो इत्यादि । जो यः कर्ता अणुमेन्तु वि अणुमात्रमपि सूक्ष्ममपि राउ रागं वीतरागसदानन्दैकशुद्धात्मनो विलक्षणं पञ्चेन्द्रियविषयसुखाभिलाषरागं मणि मनसि जाम ण मिल्लइ यावन्तं कालं न मुञ्चति एत्थु अत्र जगति सो गवि मुच्चइ स जीवो नैव मुच्यते ज्ञानावरणादि - कर्मणा ताव तावन्तं कालं जिय हे जीव । किं कुर्वन्नपि । जाणंतु वि वीतरागानुष्ठानरहितः सन् शब्दमात्रेण जानन्नपि । कं जानन् । परमत्थु परमार्थशब्दवाच्यनिजशुद्धात्मतत्त्वमिति । अयमत्र भावार्थः । निजशुद्धात्मस्वभावज्ञानेऽपि शुद्धात्मोपलब्धिलक्षणवीतरागचारित्रभावनां विना मोक्षं न लभत इति ॥ ८१ ॥
अथ निर्विकल्पात्मभावनाशून्यः शास्त्रं पठन्नपि तपश्चरणं कुर्वन्नपि परमार्थं न वेतीति कथयति
बुझइ सत्थइँ त चरइ पर परमत्थु ण वेइ |
ताव ण मुंचइ जाम णवि इहु परमत्थु मुणेइ ॥ ८२ ॥ बुध्यते शास्त्राणि तपः चरति परं परमार्थं न वेत्ति ।
तावत् न मुच्यते यावत् नैव एनं परमार्थं मनुते ॥ ८२ ॥
बुज्झइ इत्यादि । बुज्झइ बुध्यते । कानि । सत्थई शास्त्राणि न केवलं शास्त्राणि बुध्यते तउ चरइ तपश्चरति पर परं किंतु परमत्थु ण वेइ परमार्थं न वेत्ति न जानाति । कस्मान्न
२०१
आगे जब तक परमाणुमात्र भी रागको नहीं छोड़ता - धारण करता है, तब तक कर्मोंसे नहीं छूटता, ऐसा कथन करते हैं - [ यः ] जो जीव [ अणुमात्रं अपि ] थोडा भी [ रागं ] राग [ मनसि ] मनमेंसे [यावत्] जब तक [अ] इस संसारमें [न मुंचति ] नहीं छोड़ देता है, [ तावत् ] तब तक [जीव] हे जीव, [परमार्थं ] निज शुद्धात्मतत्त्वको [ जानन्नपि ] शब्दसे केवल जानता हुआ भी [नैव] नहीं [मुच्यते] मुक्त होता ॥ भावार्थ- जो वीतराग सदा आनंदरूप शुद्धात्मभावसे रहित पंचेन्द्रियोंके विषयोंकी इच्छा रखता है, मनमें थोडासा भी राग रखता है, वह आगमज्ञानसे आत्माको शब्दमात्र जानता हुआ भी वीतरागचारित्रकी भावनाके बिना मोक्षको नहीं पाता ॥ ८१ ॥
Jain Education International
आगे जो निर्विकल्प आत्मभावनासे शून्य है, वह शास्त्रको पढता हुआ भी तथा तपश्चरण करता हुआ भी परमार्थको नहीं जानता है, ऐसा कहते हैं - [ शास्त्राणि ] शास्त्रोंको [बुध्यते ] जानता है, [ तपः चरति ] और तपस्या करता है, [ परं ] लेकिन [ परमार्थं ] परमात्माको [ न वेत्ति ] नहीं
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001876 |
| Book Title | Parmatmaprakasha and Yogsara |
| Original Sutra Author | Yogindudev |
| Author | A N Upadhye |
| Publisher | Paramshrut Prabhavak Mandal |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 550 |
| Language | Sanskrit, Hindi, English |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 13 MB |