________________
प्राकृतव्याकरणे
कहा है ? ( कारण अकार छोड़कर अन्य स्वर के आगे दे नहीं होता है । उदा०-- :) वसुआदि
"भोदि ।
भविष्यति सिः || २७५ ।।
शौरसेन्यां भविष्यदर्थे विहिते प्रत्यये परे स्सिर्भवति । हिस्साहामपवादः । भविस्सिदि । करिस्सिदि । गच्छिस्सिदि ।
शौरसेनी भाषा में, भविष्यकालार्थी ऐसा कहा हुआ प्रत्यय ( धातु के ) आगे होने पर स्सि होता है । ( भविष्यकाल में ) हिस्सा ( सूत्र ३.१६८ देखिए ) और हा ( सूत्र ३·१६७ देखिए ) होते हैं, इस नियम का अपवाद प्रस्तुत नियम है । उदा०-भबिसिदिगच्छिस्सिदि ।
अतो डसेर्डादो-डादृ ।। २७६ ॥
अतः परस्य ङसेः शौरसेन्यां आदो आदु इत्यादेशौ डितौ भवतः । दूरादो' य्येव । दूरादु ।
२३९
शौरसेनी भाषा में ( शब्द के अन्त्य ) अकार के आगे आने वाले ङसि प्रत्यय को fe आदो और डिन् आदु ऐसे आदेश होते हैं । उदा०-दूरादु ।
- दूरादो
इदानीमो दार्णि ॥
२७७ ॥
शौरसेन्यामिदानीमः स्थाने दाणि इत्यादेशो भवति । अनन्तरकरणीयं आणवेदु अय्यो । व्यत्ययात् प्राकृतेपि । अन्नं दाणि वोहि ।
शौरसेनी भाषा में, इदानीम् के स्थान पर दाणि ऐसा आदेश होता है । उदा०-अनन्तर· ···अय्यो | (और) व्यत्यय ( सूत्र ४*४४७ देखिए ) होने के कारण, प्राकृत में भी ( दाणि शब्द दिखाई देता है । उदा० - - ) अन्नं दाणि बोहि ।
तस्मात्ताः ॥ २७८ ॥
शौरसेन्यां तस्माच्छब्दस्य ता इत्यादेशो भवति । ता जाव पविसामि । ता अलं एदिणा माणेण -
शौरसेनी भाषा में, तस्मात् शब्द को ता ऐसा आदेश होता है । ता जाव " माणेण ।
मोन्त्याण्णो वेदेतोः ।। २७९ ।।
१. क्रम से: - - दूरात् एव दूरात् ।
२. अनन्तरकरणीयं इदानीं आज्ञापयतु आर्य: । ३. अन्यं इदानीं बोधिम् । ४. क्रम सेः -- तस्मात् यावत् प्रविशामि । तस्मात् अलं एतेन मानेन ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
उदा०-
www.jainelibrary.org
