________________
प्राकृतव्याकरणे
नाम्न्यरः || ४७ ॥
ऋदन्तस्य नाम्नि संज्ञायां स्यादौ परे अर इत्यन्तादेशो भवति । 'पिअरा । पिअरं पिअरे । पिअरेण पिअरेहिं । जामायरा । जामायरं जामायरे । जामायरेण जामाय रेहिं । भायरा । भायरं भायरे । भायरेण भायरेहिं ।
ऋ ( स्वर ) से अन्त होने वाले नामों में यानी संज्ञा शब्दों में, विभक्ति प्रत्यय आने होने पर, अन्त्य ऋ को ) अर ऐसा अन्तादेश ( = अन्त में अ आदेश ) होता है । उदा० - पिअरा भायरे हि । आ सौन वा ॥ ४८ ॥
ऋदन्तस्य सौ परे आकारो वा भवति । पिआ । जामाया । भाया । "कता | पक्षे । पिअरो । जामायरो । भायरो । कत्तारो ।
४
सि ( प्रत्यय ) आगे होने पर; ऋकारान्त शब्दों के अन्त में आकार विकल्प से होता है । उदा० - यिआ कत्ता । ( विकल्प - ) पक्ष में – पिअरो कत्तारो । राज्ञः ।। ४६ ।
राज्ञो नलोपैन्त्यस्य आत्वं वा भवति सौ परे । राया । हे राया । पक्षे | आणादेशे । रायाणो । हे राया हे रायं इति तु शौरसेन्याम् । एवं हे 'अप्पं हे अप्प !
1
सि ( प्रत्यय ) आगे होने पर, राजन् शब्द में से ( अन्त्य ) नू का लोप होने थर, अन्त्य ( वर्ण ) का आ विकल्प से होता है । उदा० - राया, हे राया (विकल्प - ) पक्ष में: - ( सूत्र ३.५६ के अनुसार ) आण ऐसा आदेश होने परः - रायाणी । हे रावा, हे रायं ऐसा शौरसेनी ( भाषा) में होता है । इसी तरह हे अप्पं, हे अप्प ( ऐसा होता है ) ।
१. पितृ ।
५. राजन् ।
जस्शस्ङसिङसां णो ॥ ५० ॥
राजन् - शब्दात् परेषामेषां णो इत्यादेशो वा भवति । जस् । रायाणो चिट्ठन्ति । पक्षे । राया । शस् । रायाणो पेच्छ । पक्षे । राया राए । ङसि । राइनो रण्णो आगओ । पक्षे । रायानो रायाउ रायाहि रायाहितो राया । ङस । राइणो रण्णो 'धणं । पक्षे । रायस्स ।
राजन् शब्द के आगे आने वाले जस्, शस् ङसि और ङस् प्रत्ययों को णो ऐसा आदेश विकल्प से होता है । उदा० -जस् ( को आदेश ) :- रायाणो चिट्ठन्ति । ४. कर्तृ ।
Jain Education International
૪૧
२. जामातृ ।
६. आत्मन् ।
३. भ्रातृ ।
७. धन ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
