Studies in Jain Literature

SR No.: 001868
Original Sutra Author: N/A
Author: V M Kulkarni
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre
Publication Year: 2001
Total Pages: 114
Language: English
Classification: Book_English, Literature, & Story
File Size: 14 MB

Page 295

ABHINAVABHARATI CH. VII RECOVERED 277 Hemacandra, the joint authors of the Natya-darpana (ND) and the anonymous author of the KLV freely utilise the A. Bh, in writing their own works. A comparative study of their treatment of the thirty-three vyabhicaribhavas would, therefore, help us in deciding whether the KLV preserves the original A. Bh. on this portion of Ch. VII. With this aim in view I note below in tabular form the identical or nearly identical or corresponding passages between the KAS and the KLV and the ND and the KLV respectively : Kavyanusasana' of Hemacandra Kalpalataviveka (अ) परस्मिन् यथा-समुद्रदत्तस्य नन्दयन्त्यामन्यानु- अत एव यान्यगतत्वेन शङ्का यथा समुद्रदत्तस्य रागशङ्का [पुष्पदूषितके"] दुर्योधनस्य वा नन्दयन्त्यामन्यानुरागशङ्का / दुर्योधनस्य वा भानुमत्यां, भानुमत्याम् (वेणी. 2) / -पृ० 134 सापीह शङ्कात्वेन परिगृहीतैव ।-पृ० 288 (आ) चिन्ता / सा च स्मृतेरन्या / ग्रसनाददनवत् चिन्तानुस्मृतेरन्यैव 1....सर्वधातूनां ह्यर्थोऽन्योन्यतो खेलनाद् गमनवच्च ।....सा च वितर्कात् भिद्यत एव / तथा हि खेल गताविति यद्यपि पठ्यते ततो वा वितर्क इति वितर्कात् पृथग्भवति तथापि सविलासगमनमेव विशिष्टं खेलनमिति प्रसिद्ध चिन्ता ।-पृ० 138 खे खेलगामीत्यादौ / ग्रसनं च...विशिष्टम् अदनं न तु अदनमात्रमेवमन्यत्रावधेयम् ।-पृ० 292 (इ) अकार्यकरणज्ञानादेज्डा ... ... 1-पृ० 130 व्रीडा नाम अकार्यकरणात्मिका....। अकार्यकरणशब्देन तज्ज्ञानमुच्यते ।-पृ० 293 (ई) .....चापलम् अविमृश्य कार्यकरणमिति अविमृश्यऽपर्यालोच्य कार्यकरणं चापलमिति यावत् ।यावत् / पृ० 134 पृ० 294 निद्रोद्भवमित्यनेन निद्राया एव गाढावस्था निद्रासमुत्थमित्यनेन निद्राया एव गाढावस्था सुप्तमिति... सुप्तमित्याह ।-पृ० 132 / / माह | पृ० 298 (ऊ) ... ...भ्रूविकारमुखरागादीनामाच्छादनकारिणी ___ .....तेषां भूविकारमुखरागादीनां संवरणमाच्छादनकारि चित्तवृत्तिरवहित्थमवहित्था वा / न बहिःस्थं यच्चित्तवृत्तिरूपं तदवहित्थं न बहिःस्थं चित्तं येनेति चित्तं येनेति पृषोदरादित्वात् ।-पृ० 133 निरुक्तं पृषोदरादित्वाच्च रूपमित्याहुः / पृ० 299 ...मृतेः प्रागवस्था मृतिः / साक्षान्मृतावनु यदि वा व्याधीनां...भावनमनेन व्याधिना न मे निवर्तिभावाभावात् / प्रागवस्थेति / तव्यमित्येवं रूपं चित्तं तदेव मरणमभिनीयमानमुच्यते / म्रियमाणावस्थैव अनेन व्याधिना स एव हि प्राणानां त्यागः / तेन म्रियमाणावस्थैव... मे न निवर्तितव्यमित्येवंविधचित्तवृत्तिरूपा / - अनुभावादेरभावात् ।-पृ० 301 (ऐ) सन्देहः किंस्विदित्युभयावलम्बी प्रत्ययः संशय-सन्देहः किञ्चिदि ? किंस्विदिात्युभयावलम्बी प्रत्ययः रूपः / विमर्शो विशेषप्रतीत्याकाङ्क्षात्मिका संशयरूपः। विमर्शो विशेषप्रतीत्याकाङ्क्षात्मिका इच्छा / इच्छा / बाधकप्रमाणेन पक्षान्तराभावप्रतीतिमात्रं बाधकप्रमाणेन पक्षान्तराभावप्रतीतिमात्रं विप्रत्ययः / विप्रतिपत्तिरित्याहुः / येभ्योऽनन्तरं भवितव्यता- विप्रतिपत्तिर्वा / एभ्योऽनन्तरं भवितव्यताप्रत्ययस्वभाव प्रत्ययस्वभाव: एकतरपक्षशैथिल्यदायी पक्षान्तर एकतरपक्षशैथिल्यदायी पक्षान्तरंतुल्यकक्ष्या? क्ष]-भावा[? पक्षान्तरं] तुल्यकक्षभावाच्च्यावयन्नुन्मग्नताम- च्च्यावयन् उन्मग्नतामन्यस्य दर्शयस्तर्कः / स च