Page Text
________________
औपशमिकसम्यक्त्याधिकारः
[लब्धि-विशुद्धि-योगा: ज्ञिपञ्चेन्द्रियाश्च पर्याप्ताऽपर्याता जीवा अपि तथाविधविशुद्ध्यभावात् प्रथमोपशमसम्यक्त्वं न प्राप्नुवन्ति । अतः संज्ञिपञ्चेन्द्रियः मवपर्याप्तिभिः पर्याप्तः प्रथमौपशमिकसम्यक्त्वमुत्पादयति. स च सादिमिथ्यादृष्टिरनादिमिथ्यादृष्टिा ज्ञेयः । नन्वत्र को नाम सादिमिध्यादृष्टिरिति चेद्, उच्यते, येन जन्तुना सकृदोपशमिकादिसम्यक्त्वं प्राप्त परिणामपतनाच्च मिथ्यात्वम भ्युपगछति, स सादिमिध्यादृष्टिरुच्यते । न च सादिमिथ्यादृष्ट: प्रथमोपशमिकसम्यक्त्वप्राप्तिः कथं भवितुमर्हति, यतस्तस्य जन्तोः सदीपशमिकसम्यक्त्वस्य लाभत्वेन द्वितीयाद्यौपशमिकसस्यक्त्व संभवतीति वाच्यम्. यत उपशमश्रेणिगतौपशमिकसम्यक्त्वव्यतिरिक्तौपशमिकसम्यक्त्वं प्रथमत्त्वेन व्यपदिश्यते ।।
(२)लब्धित्रिकयुक्तः-उपशमलब्ध्युपदेशश्रवणलब्धिप्रयोगलब्धित्रिकयुक्तः । करणकालात्पूर्वमपि प्रथमोपशमसम्यक्त्वप्राप्तय उद्यत आत्मा लब्धित्रययक्तो भवति । तत्रोपशमलब्धिःकर्मदलिकानामुपशमनाय या शक्तिः, सा उपशमलब्धिरित्यभीधयते। उपदेशलब्धिः-उपदेशकाऽऽ चार्यादीनां प्राप्तिस्तथोपदेशपरिणमनाय शक्तिविशेषः । यद्यपि नैसर्गिकसम्यतत्वप्राप्तयवसर उपदेशश्रवणस्य निमित्तं न भवति, तथाऽपि जीवस्योपदेशश्रवणशक्त्या नियमेन भविनव्यम् । प्रयोगलब्धि:-सम्यक्त्वप्राप्तये करणत्रयहेतुभूतमनोवाकाययोगस्य लब्धिः।।
(३) विशुद्धिः-करणकालात्पूर्वमप्यन्तमुहूर्तकालं यावत्प्रतिसमयमनन्तगुणवृद्ध्या विशुद्धथा 'विशुद्धयमानः' ग्रन्थिकसत्त्वानां कोऽर्थः१ ग्रन्थि म रागादीनां तीव्राऽनुबन्धकारिका परिणतिः, सा च ग्रन्थिरत्यन्तं दुर्भद्याऽतिकठिना कर्कशा च भवति, उक्तश्च "गंठित्ति सुदुभेओ कक्खडधणगूढरूढगंठिव्य । जीवस्स कम्मजणिओ घणरागदोसपरिणामो।।१।। प्रन्थिरेव ग्रन्थिका, “यावादिभ्यः कः सिद्धहेम ७।३।१५। इति सूत्रेण स्वार्थिकः'क' प्रत्ययः । ग्रन्थिकायां ग्रन्थिदेशे स्थिताः सन्चाः ग्रन्थि कसत्त्वाः "मयूरव्यं सकेत्यादयः" (सिद्धहेम०. ३।१।११६) इति सूत्रेण मध्यमपदलोपिममासः, तेषां ग्रन्थिकसत्त्वानामभव्यानां या विशोधिस्तामतिक्रम्य वर्तमानः, ततोऽनन्तगुणविशुद्ध इत्यर्थः ।
(४) अन्यतरस्मिन्साकार उपयोगे वर्तमान:-मत्यज्ञानश्रुताज्ञानविभङ्गज्ञानानामन्यतमे साकारोपयोगे वर्तमानः ।
अटोप्पणम्-लब्धिसारे तु लब्धिपञ्चकमुक्तम्-तद्यथा-खयउवसमिय विसोहि देसूरणपाउग्गकरलद्धीय चत्तारि वि सामण्णा करणं सम्मत्तचारित्ते ।।३।। छाया-क्षायोपशमविशुद्धदेशना प्रायोग्य करणलब्धयश्च चतस्रोऽपि सामान्याकरणं सम्यक्त्वधारिये ॥३॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001832 |
| Book Title | Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam |
| Original Sutra Author | Shivsharmsuri |
| Author | Gunratnasuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 332 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 9 MB |