Page Text
________________
७]
उपशमनाकरणम्
(२५) ततो उत्कृष्टस्थितिसत्ता सख्यातगुणा । अपूर्वकरणस्य प्रथमसमये यत्स्थितिसत्कर्म, तदुत्कृष्टस्थितिसत्कर्म ज्ञेयम् । तच्च पूर्वतः संख्येयगुणम्, तत्कारणमुत्कृष्टबन्धवज्ज्ञेयम् ।
इति समाप्तः प्रथमोपशमिकसम्यक्त्वाऽधिकारः ।
सम्यक्त्वोत्पादप्ररूपणा विस्तरशःकृता । अथ चारित्रमोहनीयस्योपशमनाऽभिधीयते, तत्र चारित्रमोहनीयस्य प्रस्थापकं व्याजिदीषु राह
वेगसम्मद्दिट्टी चरितमोहुव समाए चितो । जो देसजई वा विरतो व विसोहिश्रद्धाए ||२७||
[ गाथा २६-२७
वेदकसम्यग्दृष्टिश्चारित्रमोहोपशमाय चेष्टते ।
अयतिर्देशयतिर्वा बिरतो वा विशोध्यद्धायाम् ||२७|| इति पदसंस्कारः । "वेग" इत्यादि, वेदकसम्यग्दृष्टिः क्रोधादिचारित्र मोहनीयस्योपशमनाय चेष्टते = यतते । तत्र सम्यक्त्वमोहनीयं विपाकोदयतो मिश्रमोहनीयमिध्यात्वमोहनीये च प्रदेशोदयतो वेदयति, स वेदकसम्यग्दृष्टिरुच्यते क्षायोपशमिकसम्यग्वष्टिरिति यावत् । सूत्रस्य निर्देशमात्रत्वाद् "व्याख्यानतो विशेषप्रतिप्रत्तिः" इति न्यायेन कायिकसम्यग्दृष्टिश्वाऽपि ज्ञातव्यः, प्रथमौपशमिकसम्यग्दृष्टिस्तु चारित्रमोहनीयमुपशमयितु ं न यतते । तत्राऽन्यतरसम्यग्दृष्टिरविरतो वा देशविरतो
सर्वविरतो वा सम्यगृष्टिर्विशोध्यद्वार्यां वर्तमानश्चारित्रमोहनीयोपशमनाय यतते । अविरतो नाम न व्यरमत् न्यवर्तत सावद्यव्यापारात्सोऽविरत उच्यते "गत्यर्थाऽकर्मकपियभुजेः " स (सिद्धम ५ | १ | १३) कर्तरि 'क्त' प्रत्ययः, एवं देशतः सावद्यव्यापारात् = पापव्यापाराद् व्यरमत् = देशविरतः सर्वतः पापव्यापाराद् व्यरमत् = स सर्वविरतः । अविरतानां प्रत्येकं द्वे द्वे अद्वे भवतः, संक्लेशाद्धा विशोध्याद्धा च । यस्यामद्वायामविरतो देशविरतः सर्वविरतो वा हीयमानपरिणामी भवति सा संक्लेशाद्धा इत्यर्थः । यस्यामद्वायामविरतो देशविरतः सर्वविरतो वा प्रवर्धमानपरिणामी भवति सा विशोध्यद्धा इत्यर्थः । अविरतो देशविरतः सर्वविरतो वा कदाचित्संक्लेशाद्धायां वर्तते कदाचिद् विशोध्यद्धायाम्, तत्र विशोध्यद्धायां वर्तमानो मोहनीयस्योपशमनाय यतते, न संक्लेशाऽद्धायाम् । चेष्टत इत्यनेनाऽविरतादयः चारित्रमोहनीयोपशमनाय पूर्व भूमिकायां वर्तन्त इति ज्ञाप्यते ।
"
Jain Education International
चारित्रमोहनीयोपशनाय यथाप्रवृत्तादिकरणानि तु सप्तमगुस्थानकप्रभृतिवर्तिभिः क्रियन्ते । तत्र क्षायोपशमिकसम्यगृष्टिः षष्ठगुणस्थानवर्ती सप्तमगुणस्थानकवर्ती वा प्रथमं दर्शन त्रिकस्योपशमनां करोति, ततो यथाप्रवृत्त करणाऽपूर्वकरणाऽनिवृत्तिकरणैश्चारित्र मोहनीयमुपशमयितु ं प्रवर्तते ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001832 |
| Book Title | Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam |
| Original Sutra Author | Shivsharmsuri |
| Author | Gunratnasuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 332 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 9 MB |