SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 538
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४८० गो० जीवकाण्डे नारकतिर्यग्नरसुरगतिगळोलु पुट्टिव जीवक्के तद्भवप्रथमकालदोळु प्रथमसमयदोळु यथासंख्यंक्रोधमानमायालोभकषायंगळगुदयमक्कू मेंबी नियमवचनं कषायप्राभूतद्वितीयसिद्धांतव्याख्यातगळप्प यतिवृषभाचार्य्यरभिप्रायमनाश्रयिसि पेळल्पटुदु । ___ वा अथवा महाकर्मप्रकृतिप्राभृतप्रथमसिद्धांतकर्तृगळप्प भूतबल्याचार्य्यरभिप्रायदिदम५ नियममरियल्पडुगं । परगे पेन्द नियममिल्लदे यथासंभवं कषायोदयमक्कुम बुदत्य । अपि शब्दं समुच्चयार्थमदुकारणदिदमुभयसंप्रदायममगे संशयादिरूढमेयक्कु मेकतरावधारणदोळु शक्तिरहितमप्पुरिदमी भरतक्षेत्रदो केवलिद्वयाभावमप्पुरिदं आरातीयाचार्यरुंगळोळमी सिद्धांतद्वयकर्तृगळं नोडलु ज्ञानातिशयमनुळ्ळरुगळगभावसप्पुरिंदमुं, एत्तलान विदेहक्क पोगि तीर्थकरादिसंनिधियोळु मोंदानुमोवंगाचाय्यंगे सकलश्रु तात्थंगळोळु संशय१० विपर्यासानध्यवसायव्यवच्छेददिदं वस्तुनिर्णयमक्कुमागळु सिद्धांतद्वयकर्तृविप्रतिपत्तियं तथैवा. स्तीति आ प्रकारदिदंमेयुंटेदितावं प्रेक्षावंतं नंबुगु। अप्पपरोभयबाधणबंधासंजमणिमित्तकोहादी । जेसिं णत्थि कसाया अमला अकसाइणो जीवा ।।२८९।। आत्मपरोभयबाधनबंधासंयमनिमित्तक्रोधादयः । येषां न सन्ति कषायाः अमला अकषायिणो १५ जीवाः॥ नारकतिर्यग्नरसुरगत्युत्पन्नजीवस्य तद्भवप्रथमकाले-प्रथमसमये यथासंख्यं क्रोधमायामानलोभकषायाणामदयः स्यादिति नियमवचनं कषायप्राभूतद्वितीयसिद्धान्त व्याख्यातूर्यतिवषभाचार्यस्य अभिप्रायमाश्रित्योक्तम् । वा-अथवा महाकर्मप्रकृतिप्राभृतप्रथमसिद्धान्तकर्तुः भूतबल्याचार्यस्य अभिप्रायेणाऽनियमो ज्ञातव्यः । प्रागुक्त नियम विना यथासंभवं कषायोदयोऽस्तीत्यर्थः । अपिशब्दः समुच्चयार्थः, ततः कारणादुभयसंप्रदायोऽपि अस्माकं २० संशयाधिरूढ एवास्ति एकतरावधारणे शक्तिरहितत्वात् अस्मिन् भरतक्षेत्रे केवलिद्वयाभावात् आरातीया चार्याणामेतसिद्धान्तद्वयकर्तृभ्यो ज्ञानातिशयवत्त्वाभावात् । यद्यपि विदेहे गत्वा तीर्थकरादिसन्निधौ कस्यचिदाचार्यस्य सकलश्रुतार्थेषु संशयविपर्यासानध्यवसायव्यवच्छेदेन वस्तुनिर्णयो भवेत् तदा सिद्धान्तद्वय कर्तृविप्रतिपत्तिस्तथैवास्तीति तत्प्रेक्षावान् कः श्रद्दधीत ॥२८८॥ नरकगति, तिथंचगति, मनुष्यगति और देवगतिमें उत्पन्न हुए जीवके जन्म लेनेके २५ प्रथम समयमें क्रमसे क्रोध, माया, मान और लोभ कषायका उदय होता है, इस नियमका कथन कषाय प्राभृत नामक द्वितीय सिद्धान्त ग्रन्थके व्याख्याता आचार्य यतिवृषभके अभिप्रायको लेकर किया है । अथवा महाकर्म प्रकृति प्राभृत नामक प्रथम सिद्धान्त ग्रन्थके रचयिता आचार्य भूतबलीके अभिप्रायसे अनियम जानना । अर्थात् पूर्वोक्त नियमके विना यथा योग्य कषायका उदय होता है । 'अपि' शब्द समुच्चयके लिए है । इसलिए दोनों ही आचार्यों३० के अभिप्राय हमारे लिए सन्देहास्पद हैं।दोनोंमें से किसी एकको मान्य करने की शक्ति हमारेमें नहीं है,क्योंकि इस भरत क्षेत्रमें केवली, श्रुतकेवलीका अभाव है । तथा आरातीय आचार्यों में दोनों सिद्धान्तोंके रचयिताओंसे अधिक ज्ञान नहीं है । यद्यपि विदेहमें जाकर तीर्थकर आदिके निकटमें कोई आचार्य समस्त श्रुतके अर्थके विषयमें संशय, विपर्यय और अनध्यवसायको दूर करके वस्तुका निर्णय कर सकते हैं;तथापि सिद्धान्तद्वयके कर्ताओंमें जो विवाद है उसके ३५ १. मयंगलामो। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy