SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 521
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका नामकर्मोदययुक्तांगोपांगनामकम्र्मोदय दिद निल्लममुखस्तनयोन्यादिलिंगलक्षितशरीरमनुळ्ळ जीवं भवप्रथमसमयं मोदगोंडु तद्भवचरमसमयपय्र्यंतं द्रव्यस्त्रीये बुदक्कं । नपुंसक वेदोदर्याद वं निर्माणनामकर्मोदययुक्तांगोपांगनामकर्म्मादर्यादिदं उभर्यालगव्यतिरिक्तदेह मनुळं भवप्रथमसमयं मोदगडु तद्भवचरमसमयपय्र्यंतं द्रव्यनपुंसकजीवनक्कुं । ई द्रव्यभाववेदंग प्रायेण प्रचुरवृत्तियिदं देवनारकरोछु भोगभूमिगळोळु तिय्यंग्मनुष्यरेल्लरोलं समंगल द्रव्यदिदं भावदिदं समवेदोदयंगळनुळ्ळरप्परु | क्वचित् कर्म्मभूमिमानुषतिर्य्यग्गतिद्वदो विषमाः विशदृशंगळपरू । अदें तें दोडे द्रव्यदिदं पुरुषनो भावपुरुष- भावस्त्रीभावनपुंसकने हुँ । द्रव्यस्त्रीयोळु भावपुरुष, भावस्त्री, भावनपुंसकते ढुं, द्रव्यनपुंसकनोळ भावपुरुष- भावस्त्रीnon भावनपुंसकनेंदु विषमत्वं द्रव्यभावंगळगनियमं पेळल्पट्टुदेकें दोर्ड द्रव्यपुरुषनप्प क्षपकक्ष ण्यारूढनिवृत्तिकरणसवेदभागपय्र्यंतं वेदत्रयक्के परमागमदोळ : वेयं वेदता पुरुसा जे खवगसेडिमारूढा । सोदयेण वि तहा झाणुवजुत्ता य सिज्झति ॥ ४६३ Jain Education International ५ श्मश्र ु कूच शिश्नादिलिङ्गाङ्कितशरीरविशिष्टो जीवो भवप्रथम समयमादि कृत्वा तद्भवचरमसमयपर्यन्तं द्रव्यपुरुषो १५ भवति । स्त्रीवेदोदयेन निर्माणनामकर्मोदययुक्ताङ्गोपाङ्गनामकर्मोदयेन निर्लोभमुखस्तनयोन्यादिलिङ्गलक्षित - शरीरयुक्तो जीवो भवप्रथमसमयमादि कृत्वा तद्भवचरमसमयपर्यन्तं द्रव्यस्त्री भवति । नपुंसकवेदोदयेन निर्माणनामकर्मोदय युक्ताङ्गोपाङ्गनामकर्मोदयेन उभयलिङ्गव्यतिरिक्तदेहाङ्कितो भवप्रथमसमयमादि कृत्वा तद्भवचरमसमयपर्यन्तं द्रव्यनपुंसकं जीवो भवति । एते द्रव्यभाववेदाः प्रायेण प्रचुरवृत्त्या देवनारकेषु भोगभूमिसर्वतिर्यग्मनुष्येषु च समाः द्रव्यभावाभ्यां समवेदोदयाङ्किता भवन्ति । क्वचित् कर्मभूमिमनुष्यतिर्यग्गतिद्वये २० विषमा:- विसदृशा अपि भवन्ति । तद्यथा - द्रव्यतः पुरुषे भावपुरुषः भावस्त्री भावनपुंसकं । द्रव्यस्त्रियां भावपुरुषः भावस्त्री भावनपुंसकं । द्रव्यनपुंसके भावपुरुषः भावस्त्री भावनपुंसकं इति विषमत्वं द्रव्यभावयोरनियमः कथितः । कुतः ? द्रव्यपुरुषस्य क्षपक ण्यारूढानिवृत्तिकरण सवेदभागपर्यन्तं वेदत्रयस्य परमागमे "सेसोदयेण For Private & Personal Use Only १० २५ उदयसे तथा निर्माणनामकर्मके उदयसे युक्त अंगोपांग नामकर्मके उदद्यवश दाढ़ी, मूँछ, शिश्न आदि चिह्नोंसे अंकित शरीरसे विशिष्ट जीव भवके प्रथम समयसे लेकर उस भवके अन्तिम समय पर्यन्त द्रव्यपुरुष होता है । खीवेदके उदयसे तथा निर्माणनामकर्मके उदयसे युक्त अंगोपांग नामकर्मके उदयसे रोमरहित मुख, स्तन, योनि आदि चिह्नोंसे युक्त शरीरवाला जीव भव के प्रथम समय से लेकर उस भवके अन्तिम समय पर्यन्त द्रव्यस्त्री होता है । नपुंसकवेदके उदयसे तथा निर्माणनामकर्म के उदयसे युक्त अंगोपांग नामकर्मके उदयसे दोनों लिंगों से भिन्न शरीरवाला जीव भवके प्रथम से लेकर उस भवके अन्तिम समय पर्यन्त द्रव्यनपुंसक ३० होता है। ये द्रव्यवेद और भाववद प्रायः अर्थात् अधिक रूपसे देव, नारकियों और भोगभूमिके सब तिर्यंचों तथा मनुष्यों में सम होते हैं अर्थात् जो द्रव्यवेद होता है वही भाववेद होता है । किन्तु क्वचित् अर्थात् कर्मभूमिसम्बन्धी तियंचगति और मनुष्यगतिमें विषम अर्थात् असमान होते हैं । जैसे, द्रव्यसे पुरुष भावसे पुरुष स्त्री या नपुंसक होता है । द्रव्यसे स्त्री भावसे पुरुष स्त्री या नपुंसक होता है । द्रव्यसे नपुंसक भावसे पुरुष, स्त्री या नपुंसक होता है । इस ३५ प्रकार द्रव्य और भावका अनियम विषम शब्दसे कहा है । क्योंकि क्षपक श्रेणीपर आरूढ़ www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy