SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 415
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका ३१७ सद्भावः सत्यार्थः । सद्भावविषयमप्प मनमं सत्यमनमें दुदु । सत्यार्थज्ञानजननशक्तिरूपमप्प भावमनमें बुदत्थं । तेन अंतप्प सत्यमनदिदं जनितमप्पावुदोंदु योगं प्रयत्नविशेषमदु सत्यमनोयोगमें बुदु। तद्विपरीतः असत्यार्थविषयज्ञानजननशक्तिरूपभावमनदिदं जनितमप्प प्रयत्नविशेष मृषा असत्यमनोयोगमक्कुं। उभयं सत्यमृषार्थज्ञानजननशक्तिरूपभावमनोजनितप्रयत्नविशेषमुभयमनोयोग दितु जानीहि हे भव्यजीवने नीनरि। ण य सच्चमोसजुत्तो जो दु मणो सो असच्चमोसमणो। जो जोगो तेण हवे असच्चमोसो दु मणजोगो ॥२१९॥ न च सत्यमृषा युक्तं यन्मनस्त दसत्यमृषामनः। यो योगस्तेन भवेदसत्यमृषा स तु मनोयोगः। यन्मनः आवुदोंदु मनं सत्यमृषायुक्तं सत्यमुं मृषयुम बिवरोल् कूडिदुदु न च नैव भवति १० अल्लदुदक्कुं। तु मते असत्यमृषा मनः अनुभयार्थज्ञानजननशक्तिरूपभावमनमें बुदत्थं । तेन जनितो यो योगः आभावमनदिदं जनितमप्पावुदोंदु योगं प्रयत्नविशेषं सः अदु, तु मत्ते असत्यमृषामनोयोगो भवेत् अनुभयमनोगमें बुदमितु नाल्कुं मनोयोगंगळ् पेळल्पटुवु। दसविहसच्चे वयणे जो जोगो सो दु सच्चवचिजोगो । तविवरीयो मोसो जाणुभयं सच्चमोसोत्ति ॥२२०॥ दशविधसत्ये वचने यो योगः स तु सत्यवाग्योगस्तद्विपरीतो मृषा जानीह्य भयं सत्यमृषेति ॥ सद्भावः सत्यार्थः, तद्विषयं मनः सत्यमनः, सत्यार्थज्ञानजननशक्तिरूपं भावमन इत्यर्थः । तेन सत्यमनसा जनितो यो योगः-प्रयत्नविशेषः स सत्यमनोयोगः । तद्विपरीतः असत्यार्थविषयज्ञानजनितशक्तिरूपभावमनसा नितप्रयत्नविशेषो मषा-असत्यमनोयोगः । उभयः-सत्यमषार्थज्ञानजननशक्तिरूपभावमनोजनितप्रयत्नविशेषः उभयमनोयोगः, इति हे भव्य ! त्वं जानीहि ।।२१८।। यन्मनः सत्यमृषायुक्तं न च भवति तु-पुनः, तदसत्यमृषामनः, अनुभयार्थज्ञानजननशक्तिरूपभावमन इत्यर्थः । तेन भावमनसा जनितो यो योगः-प्रयत्नविशेषः स तु पुनः असत्यमषामनोयोगो भवेत् अनुभयमनोयोग इत्यर्थः । इति चत्वारो मनोयोगाः कथिताः ॥२१९।। २० सद्भाव अर्थात् सत्य अर्थे । उसको विषय करनेवाला मन सत्य मन है। अर्थात् सत्य अर्थका ज्ञान उत्पन्न करनेकी शक्तिरूप भावमन सत्यमन है। उस सत्य मनसे उत्पन्न हुआ १५ योग अर्थात् प्रयत्न विशेष सत्य मनोयोग है। उससे विपरीत अर्थात् असत्य अर्थको विषय करनेवाले ज्ञानको उत्पन्न करनेकी शक्तिरूप भाव मनसे उत्पन्न प्रयत्न विशेष मृषा अर्थात् असत्य मनोयोग है । उभय अर्थात् सत्य और असत्य अर्थके ज्ञानको उत्पन्न करनेकी शक्तिरूप भावमनसे उत्पन्न प्रयत्न विशेष उभयमनोयोग है । हे भव्य,ऐसा तुम जानो ॥२१८।। जो मन सत्य और असत्यसे युक्त नहीं होता,वह असत्यमृषामन है अर्थात् अनुभय रूप अर्थके ज्ञानको उत्पन्न करनेकी शक्तिरूप भावमन असत्यमृषा मन है। उस भावमनसे उत्पन्न जो योग अर्थात् प्रयत्नविशेष है, वह असत्यमृषा मनोयोग अर्थात् अनुभयमनोयोग है। इस प्रकार चार मनोयोग कहे हैं ॥२१९।। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy