SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 552
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १६ ] वाचिक ध्यान सामान्यत: आम विचार ऐसा है कि 'ध्यान' मानसिक ही होता है । परन्तु श्री आवश्यक सूत्र में 'वाचिक ध्यान' भी बताया गया है । एवंविहा गिरा मे वत्तव्या एरिसी न बत्तव्वा । इय वेयालियवक्कस्स भासओ वाइगं झाणं ॥ 'मुझे इस प्रकार की वाणी बोलनी चाहिये, ऐसी नहीं बोलनी चाहिये ।' इस प्रकार विचारपूर्वक बोलनेवाला वक्ता 'वाचिक ध्यानी' है । [ ज्ञानसार ध्यान- काल ध्यान के लिए उचित काल भी वह है कि जिस समय मन-वचनकाया के योग स्वस्थ हों । ध्यान के लिए दिवस-रात के समय का नियमन नहीं है । 'कालोऽपि स एव ध्यानोचितः यत्र काले मनोयोगादिस्वास्थ्य प्रधान प्राप्नोति नैव च दिवसनिशावेलादिनियमनं ध्यायिनो भणितम् ।' श्री हरिभद्रसूरि । आवश्यक सूत्रे । ४. शुक्लध्यान शुक्लध्यान के चार प्रकार हैं । वे 'शुक्लध्यान के चार पाया' के रूप में प्रसिद्ध हैं । १. पृथक्त्व - वितर्क - सविचार * पृथक्त्वसहित, वितर्कसहित और विचारसहित प्रथम सुनिर्मल शुक्लध्यान है । यह ध्यान मन-वचन-काया के योग वाले साधु को हो सकता है । + पृथक्त्व = अनेकत्वम् । ध्यान को फिरने की विविधता । वितर्क = श्रुतचिंता | चौदपूर्वगत श्रुतज्ञान का चिंतन । * सवितर्क सविचारं सपृथक्त्वमुदाहृतं । त्रियोगयोगिनः साधोराद्यं शुक्लं सुनिर्मलम् ।। ६० ।। + श्रुतचिन्ता वितर्कः स्यात् विचारः संक्रमो मतः । पृथक्त्वं स्यादनेकत्व भवत्येतत्त्रयात्मकम् ॥ ६१ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only - गुणस्थान-क्रमारोहे www.jainelibrary.org
SR No.001715
Book TitleGyansara
Original Sutra AuthorYashovijay Upadhyay
AuthorBhadraguptasuri
PublisherVishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Publication Year
Total Pages636
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Religion, & Principle
File Size11 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy