________________
-१६ ।
१६. परिग्रहदोषविचार:
833 ) रागादिविजयः सत्यं क्षमा शौचं वितृष्णता । मुनेः प्रच्यवते नूनं संगैर्व्यामोहितात्मनः ॥ १३ 834 ) संगाः शरीरमासाद्य स्वीक्रियन्ते शरीरिभिः । तत्प्रागेव सुनिःसारं योगिभिः परिकीर्तितम् ||१४ 835 ) हृषीकराक्षसानीकं कषायभुजगत्रजम् ।
वित्तामिषमुपादाय धत्ते कामप्युदीर्णताम् ॥१५ 836 ) उन्मूलयति निर्वेदविवेकद्रुममञ्जरीः । प्रत्यासत्तिं समायातः सतामपि परिग्रहः ॥ १६
833 ) रागादि - मुनेर्ज्ञाततत्त्वस्य प्रच्याव्यते दूरीक्रियते । व्यामोहितात्मनः मुग्धात्मनः । शेषं सुगमम् । इति सूत्रार्थः || १३|| अथ शरीरका रणाय संग ः क्रियत इत्याह ।
834 ) संगा: शरीरम् - शरीरिभिः जीवैः शरीरमासाद्य प्राप्य । संगाः स्वीक्रियन्ते । तच्छरीरं मुनिभिर्योगिभिः । प्रागेव पूर्वमेव । सुनिःसारं निःफलम् । प्रकीर्तितं कथितमिति सूत्रार्थ: ॥ १ ॥ अथ वित्तस्य इन्द्रियाणां हेतुमाह ।
२८१
835 ) हृषीक - वित्तामिषं द्रव्यमांसम् उपादाय गृहीत्वा हृषीकराक्षसानीकम्, अनीकं सेना । कामपि उदीर्णतां धत्ते । कषायभुजगव्रजं कषायसर्पसमूहः ||१५|| अथ परिग्रहः विवेकपास्यतीत्याह ।
836 ) उन्मूलयति - परिग्रहः सतां सत्पुरुषाणां निर्वेदविवेकद्रुममञ्जरी वैराग्यविवेकतरुमञ्जरी उन्मूलयति मूलतः उत्पाटयति । कीदृशः परिग्रहः । प्रत्यासत्तिसमायातः संबन्धं प्राप्तः । इति सूत्रार्थः ||१६|| अथ संगस्य सर्वदोषतामाह ।
जो मुनि परिग्रहमें मूढ़ होता है उसके इस परिग्रह के प्रभाव से राग-द्वेषका जीतना, सत्यभाषण, क्षमा, शौच और निःस्पृहा आदि गुण नष्ट हो जाते हैं ।। १३ ।।
प्राणी शरीरको पा करके ही परिग्रहोंको स्वीकार किया करते हैं । और उस शरीरको योगीजन पूर्व में ही सारहीन बतला चुके हैं । १४ ॥
इन्द्रियरूप राक्षसकी सेनास्वरूप, कषायरूप, सर्पका समूह धनरूप मांस को ग्रहण करके असाधारण सामर्थ्य को धारण करता है || १५||
परिग्रह साधुजनोंकी भी समीपताको पाकर वैराग्य और विवेकरूप वृक्षके बौर (मंजरी) को सर्वथा नष्ट कर देता है। अभिप्राय यह कि परिग्रहके संयोग से उत्तम पुरुषों का भी वैराग्य और विवेक नष्ट हो जाता है ॥१६॥
१. All others except P प्रच्याव्यते ।
३६
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
