________________
९४
५
१०
१५
२०
६५) व्याध्यादेग्र्लानिर्वैवर्ण्यादिकृत् ॥४०॥ व्याधिमनस्तापनिधुवनोपवासक्षुत्पिपासाध्वलङ्घननिद्राच्छेदातिपानतपोजराकलाभ्यासादिभ्यो बला ग्लानिस्तां वैवर्ण्यक्षामनेत्रकपोलोक्तिश्लथाङ्गत्वप्रवेपनदीनसंचारानुत्साहादिभिर्वर्णयेत् । यथाकिसलयमिव मुग्धं बन्धनाद्विप्रलूनं हृदयकुसुमशोषी दारुणो दीर्घशोकः ।
ग्लपयति परिपाण्डु क्षाममस्याः शरीरं शरदिज इव धर्मः केतकीगर्भपत्रम् ॥१४१||
[उत्तरराम० ३.५]
६६) दौर्गत्यादेर्दैन्यममृजादिकृत् ॥४१॥
दौर्गत्यमनस्तापादिभ्योऽनौजस्यं दैन्यम् । तन्मृजात्यागगुर्वङ्गताशिरः प्रावरणादिभिर्वर्णयेत् । यथाअस्मान्साधु विचिन्त्य संयमधनानुच्चैः कुलं चात्मनस्त्वय्यस्याः कथमप्यबान्धवकृतां प्रेमप्रवृत्तिं च ताम् । सामान्यप्रतिपत्तिपूर्वकमियं दारेषु दृश्या त्वया
भाग्याधीनमतः परं न खलु तत् स्त्रीबन्धुभिर्याच्यते ॥१४२॥
[काव्यानुशासनम्
Jain Education International
६७) व्यायामादेः श्रमोऽङ्गभङ्गादिकृत् ॥४२॥
व्यायामाध्वगत्यादिभ्यो मनः शरीरखेदः श्रमः । सोऽङ्गभङ्गमर्दनमन्दक्रमास्यविकूणनादिभिर्वर्णयेत् । यथा
अलसलुलितमुग्धान्यध्वसंतापखेदादशिथिलपरिरम्भैर्दत्तसंवाहनानि । मृदुमृदितमृणालीदुर्बलान्यङ्गकानि
मुरसि मम कृत्वा यत्र निद्रामवाप्ता ॥ १४३ ॥
[ शाकुन्तल ४.१६]
[ उत्तरराम० १.२४]
६८) इष्टवियोगादेरुन्मादोऽनिमित्तस्मितादिकृत् ॥४३॥
इष्टवियोगधननाशाभिघातवातसन्निपातग्रहादिभ्यश्चित्तविप्लव उन्मादः । तमनिमित्तस्मितरुदितोत्क्रुष्टनृत्त
२५ गीतप्रधावितोपवेशनोत्थानासंबद्धप्रलापभस्मपांशूद्भूलननिर्माल्यचीरघटवक्त्रशरावाभरणादिभिर्वर्णयेत् ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
