________________
६४
[काव्यानुशासनम्
तत्राभिलाषविप्रलम्भमाह
३१) दैवपारवश्याभ्यामाद्यो द्वेधा ॥६॥ आद्योऽभिलाषविप्रलम्भः । स दैवाद्यथा
शैलात्मजापि पितरुच्छिरसोऽभिलाषं
व्यर्थं समर्थ्य ललितं वपुरात्मनश्च । '/ सख्योः समक्षमिति चाधिकजातलज्जा शून्या जगाम भवनाभिमुखी कथंचित् ॥१०१॥
[कुमार० ४.७५]
पारवश्याद्यथा
१०
स्मरनवनदीपूरेणोढा मुहुर्गुरुसेतुभियदपि विधृता दुःखं तिष्ठत्यपूर्णमनोरथाः । तदपि लिखितप्रख्यैरङ्गैः परस्परमुन्मुखा नयननलिनीनालानीतं पिबन्ति रसं प्रियाः ॥१०२।।
[अमरु० १०४]] प्रतिज्ञाभङ्गभीत्याऽपि यो न सङ्गः कादम्बर्याश्चन्द्रापीडेन सोऽपि पारवश्यज एव । मानविप्रलम्भमाह
३२) प्रणयेाभ्यां मानः ॥७॥ प्रेमपूर्वको वशीकारः प्रणयस्तद्भङ्गे मानः प्रणयमानः । स च स्त्रियाः पुंस उभयस्य वा । स्त्रिया यथा
प्रणयकुपितां दृष्ट्वा देवीं ससंभ्रमविस्मृतस्त्रिभुवनगुरुर्भीत्या सद्यः प्रणामपरोऽभवत् । नमितशिरसो गङ्गालोके तया चरणाहताववतु भवतस्त्र्यक्षस्यैतद्विलक्षमवस्थितम् ॥१०३।।
___ [वाक्पतिराजदेव(श्रीमुञ्ज)] पुंसो यथा
अस्मिन्नेव लतागृहे त्वमभवस्तन्मार्गदत्तेक्षणः सा हंसैः कृतकौतुका चिरमभूदुगोदावरीसैकते । आयान्त्या परिदुर्मनायितमिव त्वां वीक्ष्य बद्धस्तया कातर्यादरविन्दकुड्मलनिभो मुग्धः प्रणामाञ्जलिः ॥१०४॥
[उत्तररामचरित ३.३८]
२५
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
