________________
[काव्यानुशासनम् नात्यन्तं निर्वाहो यथा
कोपात्कोमललोलबाहुलतिकापाशेन बद्ध्वा दृढम् नीत्वा वासनिकेतनं दयितया सायं सखीनां पुरः । भूयो नैवमिति स्खलत्कलगिरी संसूच्य दुश्चेष्टितं । धन्यो हन्यत एव निद्भुतिपर: प्रेयान् रुदत्या हसन् ।।९।।
[अमरुशतक ९]] अत्र रूपकमारब्धमनियूढं च रसोपकाराय । न त्वेवं यथा
स्वञ्चितपक्ष्मकपाटं नयनद्वारं स्वरूपताडेन । 1 उद्धाट्य मे प्रविष्टा देहगृहं सा हृदयचोरी ॥१०॥
[भासस्य] [अभिनवभारत्यां पठितः] अत्र नयनद्वारमित्येतावदेव सुन्दरं शृङ्गारानुगुणं न त्वन्यद्रूपणम् । निर्वाहेऽप्यङ्गत्वं यथा
श्यामास्वङ्गं चकितहरिणीप्रेक्षिते दृष्टिपातान् १५
गण्डच्छायां शशिनि शिखिनां बर्हमारेषु केशान् । उत्पश्यामि प्रतनुषु नदीवीचिषु भ्रूविलासान् हन्तैकस्थं क्वचिदपि न ते भीरु सादृश्यमस्ति ॥११॥
मेघदूत २.४१] अत्र ह्युत्प्रेक्षायास्तद्वद्भावाध्यारोपरूपाया अनुप्राणकं सादृश्यं यथोपक्रान्तं तथा निर्वाहितमपि २० विप्रलम्भरसोपकाराय । न त्वेवं यथा
न्यञ्चत्कुञ्चितमुत्सुकं हसितवत्साकूतमाकेकरं व्यावृत्तं प्रसरत्प्रसादि मुकुलं सप्रेम कम्प्रं स्थिरम् ।
उद्धृ भ्रान्तमपाङ्गवृत्ति विकचं मज्जत्तरोत्तरं २५ चक्षुः साश्रु च वर्तते रसवर्शादेकैकमन्यत्क्रियम् ॥१२॥
[बालरामायण २.१९]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
