SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 73
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ [64] varieties except, of course, the outward system of dividing a point into six or twelve sub-varieties. The 'upacāra' variety of gaunī which is also six-fold is explained as (pp. 229, ibid), "mukhyayā gaunyā vā anya-viśesanasya sato'nyatra āropanam upacāraḥ tannimittaka-upacāra-nimittā. sā tu gauna-vyavahitārthatvāt gaunī bhavati, tasyā api dharma-guna-āksti-kriyā-svarūpa-jātyādayaḥ pravrttinimitta-tadbhedāt. sā'pi şad-prakāra bhavati-dharma-nimittā, guna-nimittā, ākrti-nimittā, kriyā-nimittā, svarūpa-nimittā, jātinimittā ca." We are reminded of the words of Visvanātha in his Sāhityadarpana (S.D. II-9 vịtti) viz. "upacāro nāma atyantam visakalitayoḥ padārthayoḥ sādrśyātiśaya-mahimnă bheda-pratīti-sthagana-mātram." Bhoja holds that lakṣaṇā is basically two-fold : (pp. 233, ibid) - "aksaņā lakṣita-laksanāca. tayor yasyām upātta-śabdasya arthasya kriyāsiddhau sādhanatva-ayogāt svārtho 'vinābhūtam arthāntaram vyavahitam eva laksayati sā laksaņā, tad-vyatiriktā tu vaksyamāņa-anekarūpā laksita-laksaņā iti. tatra lakṣaṇā sodhā sāmīpya-laksanā, sāhacarya-lakṣaṇā, saha-caritalaksaņā, hetulakṣaṇā, tādarthya-laksaņā, parimāņa-lakṣaṇā ca. lakṣita-lakskaņā'pi şaddhaiva rūdha-laksanā, pratīka-laksaņā, vivaksitalaksanā, viruddha-laksaņā, tad-anya-laksaņā, prakīrṇa-laksaņā ca. It is surprising that Bhoja refuses to go beyond laksaņā, especially in varieties called 'vivaksita-laksanā' and viruddha-laksanā' which normally for a follower of the Kashmir school, takes us further to vyañjana and vyangyārtha. Dr. Raghavan has also not discussed all this in details. On the contrary he has not at all chosen to treat the topic of śabdavịttis in Bhoja as an independent topic. Bhoja's illustration of vivaksita-laksaņā follows his explanation of this variety such as : "yatra yathā-kathamcit śabdaprayoge vivaksitam eva laksyānusārato laksyate să vivakṣita-laksanā” - (pp. 235 ibid) - The illustrations cited are - 'manasijajaitra-ratham', etc. and, 'cakita-hariņihāri-netra-tribhāgah'. Bhoja observes (pp. 235 ibid) - atra na ardha-sabdasya tribhāga-śabdasya arthah, kimtu, tābhyām asamagrā-lokanam laksyate. na hi bhavati netra-caturbhāgo netra-şadbhāgo vā iti.” Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001534
Book TitleAbhidha
Original Sutra AuthorTapasvi Nandi
AuthorJitendra B Shah
PublisherL D Indology Ahmedabad
Publication Year2002
Total Pages86
LanguageEnglish
ClassificationBook_English & Literature
File Size6 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy