________________
ધ્યાનવિચાર
ઉત્તર વિભાગ
(સવિવેચન) ધ્યાન-પરમધ્યાન આદિ ચોવીસ ધ્યાન-માર્ગના ભેદનું નિરૂપણ અને વિવેચન કરીને, તેમાં બતાવેલા કેટલાક અગત્યના પદાર્થો-ચિંતા (ચિંતન), ભાવના, અનુપ્રેક્ષા, ભાવનગ અને કરણગ વગેરેનું વર્ણન અને તેના સંબંધમાં કેટલાંક ઉપયોગી સ્પષ્ટીકરણે ગ્રન્થકાર મહર્ષિ સ્વયં કરે છે. તેને વિચાર આ ઉત્તર વિભાગમાં કરીશું.
ધ્યાન સાધનામાં પ્રવેશ અને પ્રગતિ કરવા ઈચ્છતા સાધકેએ ધ્યાનના પૂર્વાભ્યાસ માટે ધ્યાનનાં લક્ષણમાં જ બતાવેલી ચિતા’ અને ‘ભાવના જે અનુક્રમે કૃતજ્ઞાન અને પંચાચાર પાલન સ્વરૂપ છે, તેને જીવનમાં નિત્ય-નિયમિત અભ્યાસ કરવો જરૂરી છે.
ચિંતા(ચિંતન)નું સ્વરૂપ અને તેના પ્રકારે મૂળપાઠ--તત્ર નિતા, માવના ક્ષતિરિ વરું વિનમ્ |
प्रथमा : तत्त्वचिन्ता-परमतत्त्वचिन्तारूपा । तत्राद्या जीवाऽजीवादीनां ९ ।
द्वितीया ध्यानादीनामेब २४ भेदानाम् ॥१॥ द्वितीया : मिथ्यात्व-सास्वादन-मिश्रदृष्टिगृहस्थरूपा। अत्रैतेषां स्वरूपं विपर्यस्तादिरूपं નિરામ્ રા
તૃતીયા : રસુવિધાના-ક્રિયા (૨૮૦)-ત્રક્રિયા (૮૪)-કશાન (૬૭)-વિના (૩૨) વાવિન (૩૩) gaveનાં સ્થપવિત્તા / ૩ /
चतुथीं : पार्श्वस्थादिस्वयूथ्यस्वरूपचिन्ता ॥ ४ ॥ पंचमी : नारक-तिर्यङ्-नरामराणामविरतसम्यग्दृष्टीनां स्वरूपचिन्ता ॥ ५॥ षष्ठी : मनुष्याणां देशविरतसम्यग्दृष्टीनां स्वरूपचिन्ता ॥ ६॥
सप्तमी : प्रमत्तादि-अयोगिपर्यन्तानां नवानां सर्वविरतानां सिद्धानां चानन्तर १५-परम्परगतमेदानां स्वरूपचिन्तनम् ॥ ७॥ ૨૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
