________________
૮૫૮
વેદ છે. જેના કારણે વિષયવાસના કામવૃતિ ભડકે છે. સ્ત્રીને પુરુષ સાથે, પુરુષને સ્ત્રી સાથે તેમજ નપુંસક ને ઉભય સાથે કામક્રીડા કરવાની ઈચ્છા થાય છે. અતિવિષય વાસના આ મૈથુનનું ચોથુ પામસ્થાન જ છે. આનાથી ફરી આ પ્રકારનું કર્મબંધ થાય છે. હાસ્યાદિ છ માં હાસ્ય, રતિ અરતિ, ભય, શાક અને જુગુપ્સા છે. અતીશય હસવું રડવું, શેક કર, પ્રિય અપ્રિય, ડર લાગવે. દુર્ગછા ધારણ કરવી તે પણ પાપ કર્મને ઉદય છે. આત્માએ સ્વભાવમાં સ્વસ્થ–લીન, રહેવું જોઈએ. તેને બદલે આ પાપાના ચકકરમાં ફસાય જાય છે. આવી રીતે આ કષાયને ઉદય થશે તે પણ પાપની સજા છે. તિય"ચ દ્વિક
દ્રિકનો અર્થ છે બે. તિર્યંચ પશુ-પક્ષીની ગતિ અને આનુપૂવી એ બે છે. જે પાપ કર્મ અનુસારે જીવને પશુ પક્ષીની ચેનિમાં જન્મ લેવા
એકેન્દ્રિયદિ જાતિઓ
એકેન્દ્રિયમાં જીવને પૃથ્વીકાય પથ્થર-માટી, ધાતુ તથા રત્નાદિમાં જન્મ મળે છે તથા અપકાય–પાણીમાં, અગ્નિકાયમાં, વાયુકાયમાં, તથા વનસ્પતિકાયમાં ઝાડપાન રૂપમાં જન્મ મળે છે, આ પણ પાપ કર્મને ઉદય છે. તેવી રીતે બેઇનિદ્રયમાં શંખ-કેડા-અળસીયાને જન્મ. તેઈન્દ્રિયમાં કડિ, માંકડ, જૂ, ઈયળ, ધનેડા આદિને જન્મ મળે. ચઉરિદ્રિયમાં માખી-મચ્છરાદિનો જન્મ મળે તે પણ પાપ કર્મની સજા છે. જીવાત્માને આવા જન્મમાં માત્ર દુઃખ જ ભોગવવું પડે છે. ત્યાં શું સુખ છે ? ઈન્દ્રિય પણ પુરી નથી મળતી. અશુભ વિહાગતિ
લોકેની ચાલ પણ સારી ન હોય, ઉંટ–ગધેડા જેવી ચાલ–ગતિ મળે છે. આ પણ સારું નથી. અશુભ વણ–ગ ધ–ર–પાદિ
શરીરના રૂપ-રંગ પણ જોઈએ તેવા –સુંદર ન મળે તે અશુભ છે. વર્ણ–રંગ, શરીરને રંગ કાળે, અપ્રિય ચહેરે, સૌંદર્યહીન શરીરની પ્રાપ્તી, દુર્ગધ યુક્ત શરીર, કડવો રસતથા રૂક્ષ ભારે, ઠંડી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
