________________
પર
અપભ્રંશ વ્યાકરણ
“સંબંધી” અર્થમાં કેરઉ (ન. કેરઉર્જ, સ્ત્રી, કેરી, સં. શોર્ય (3)) અને “તણ9 - (ન. તણુઉર્જ, સ્ત્રી. તણી; સં. “તન ?), ષષ્ઠીને ગે. જુઓ સૂત્ર ૪રર
(૨૦, ૨૧) તથા ૩૬૧ (૧), ૩૭૩ (૨), ૩૭૯ (૪). અર્વા ગુજરાતી કાવ્યભાષામાં “કેરું', 'તણું જીવતા છે.
- પ. પ્રયોગ ૧. વર્તમાન કૃદ ત પ્રથમ એકવચનનું રૂપ ક્રિયાતિપત્યર્થે વપરાય છે. ઘટ્ટ મા ઘરુ તુ ૩૫૧ જે ભાગીને ઘરે આવત.” કશું નહિ છોરૂકતુ તો મુહૂ-હમટિ સહિમ યહૂંતુ ૩૯૫. ૧ “જે ચંદ્ર છોલવાનો આવ્યો હોત, તે મુખકમળની સાથે સમાનતા પામત.”
વર્તમાન કૃદંતને આવો અર્થ પ્રાકૃત ભૂમિકાથી જ વિકસી ચુકે હતે. હેમચંદ્ર પ્રાકૃત વિભાગમાં (સૂત્ર ૮.૩.૧૮૦) આ વાત નોંધી છે.
અર્વાચીન ગુજરાતીમાં આ પ્રયોગ જીવંત છે. ૨. “ણું” પ્રત્યયથી સાધિત ક્રિયાના હેત્વર્થ કૃદંત તરીકે વપરાય છે.
એઋણ ૩૫૩, કરણ ૪૪૧,૧. ૩. ‘વ’ પ્રત્યયથી સાધિત વિધ્યર્થ કૃદંત હેત્વર્થ કૃદંત તરીકે વપરાય છે.
દેવ ૪૪૧.૧. વિભક્તિ પ્રત્યેગે. ૪. તૃતીયા. નિરપેક્ષ (absolute) રચનામાં
પુર્વે જ્ઞાઈ વજુ ગુજુ ૩૯૫.૬ “પુત્ર જનમ્પ શો લાભ?” પુર્વ મુe a[ sary . “પુત્ર મયે શું નુક્સાન ?
પિ હિ સુ રી ફોરૂ ૪૨૩.૨ “પ્રિય દીઠે (=દેખે) સુખશાતા થાય છે.' ૫. ચતુથી/ષષ્ઠી. (૧) નિરપેક્ષ રચનામાં?
જિકણો પોરવદ” નિહી ૪૧૭.૧ “પ્રિયતમ આંખથી દૂર હોતે છતે નિદ્રા કેવી ?' (૨), વર્તમાન કૃદંતવાળી નિરપેક્ષ રચનામાં : જિસ અંતર્થે મું-વાસુ ૩૩૨.૨ “પ્રિયતમનું મુખકમળ જોતાં.' pદર વિતંતi૩૬૨એ ચિંતવતાં.” sighવરોઘ કોગંતા ૪૦
જેમને અરસપરસ જોતાં,” તો શું કરવરિશ, gsāરો જવાસુ ૩૭૯ ૨ “દેતાં હું ઊગરી, યુદ્ધ કરતાં તલવાર.”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
