________________
॥१२३॥
॥ १२४ ॥
॥१२५॥
॥ १२६॥
॥१२७॥
॥१२८॥
॥१२९ ॥
॥१३०॥
॥१३१॥
॥१३२॥
॥१३३॥
॥१३४॥
॥१३५॥
॥१३६॥
॥१३७॥
॥१३८॥
॥१३९॥
॥१४०॥
[52]
इत्येते पञ्चषष्टिः, पूर्वैः सह द्वाविंशं शतं न्याया व्यापका ज्ञापकादियुताश्च । ॥ तृतीयो वक्षस्कारः ॥
अतः परं तु ये वक्ष्यन्ते ते केचिदव्यापकाः प्रायः सर्वे ज्ञापकादिरहिताश्च ते चामी यदुपाधेर्विभाषा तदुपाधेः प्रतिषेधः ॥ १ ॥
यस्य येनाभिसम्बन्धो दूरस्थस्यापि तेन सः ॥ २ ॥
येन विना यन्न भवति तत्तस्यानिमित्तस्यापि निमित्तम् ॥३॥
नामग्रहणे प्रायेणोपसर्गस्य न ग्रहणम् ॥४॥
३३०
३३१
३३२
३३३
३३४
३३५
३३७
३४०
३४१
३४२
३४३
३४४
३४६
३४८
३५०
३५१
३५३
३५५
न्याया: स्थविरयष्टिप्रायाः ॥ १८ ॥ एतेऽष्टादश न्यायाः, पूर्वैः सर्वैः सह चत्वारिंशं शतं स्तोकस्तोकवक्तव्या: ॥ एकस्त्वयं बहु वक्तव्यः ।
सामान्यातिदेशे विशेषस्य नातिदेशः ॥५॥
सर्वत्रापि विशेषेण सामान्यं बाध्यते, न तु सामान्येन विशेषः ॥६॥
ङित्त्वेन कित्त्वं बाध्यते ॥७॥
परादन्तरङ्गं बलीयः ॥८॥
प्रत्ययलोपेऽपि प्रत्ययलक्षणं कार्यं विज्ञायते ॥ ९॥ विधिनियमयोर्विधिरेव ज्यायान् ॥१०॥ अनन्तरस्यैव विधिर्निषेधो वा ॥ ११ ॥ पर्जन्यवल्लक्षणप्रवृत्तिः ॥१२॥
न केवला प्रकृत्तिः प्रयोक्तव्या ॥१३॥ क्विर्थं प्रकृतिरेवाह ॥१४॥ द्वन्द्वात्परः प्रत्येकमभिसम्बध्यते ॥१५॥
विचित्रा: शब्दशक्तयः ॥ १६ ॥ किं हि वचनान्न भवति ॥ १७॥
॥ चतुर्थो वक्षस्कारः ॥
॥ १४१ ॥ शिष्टनामनिष्पतिप्रयोगधातूनां सौत्रत्वाल्लक्ष्यानुरोधाद्वा सिद्धिः ॥ १ ॥ इति श्रीसिद्धहेमचन्द्रव्याकरणस्थन्यायसंग्रहः ॥
श्रीसूरीश्वरसोमसुन्दरगुरोर्निःशेषशिष्याग्रणी
गच्छेन्द्रः प्रभुरत्नशेखरगुरुर्देदीप्यते साम्प्रतम् । तच्छिष्याश्रवहेमहंसगणिना श्रीसिद्धहेमाभिधे,
न्याया व्याकरणे विलोक्य सकलाः संसंगृहीता इमे ॥ १ ॥ प्रत्यक्षरं गणनया ग्रन्थेऽस्मिन्न्यायसंग्रहे ।
श्लोकानामष्टषष्टिः स्यादधिका च दशाक्षरी ॥२॥
ग्रन्थाग्रम् श्लो. ६८ अक्षर १० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
३५८
* www.jainelibrary.org
