Page Text
________________
त्रियुत
158 मकता 18| यकारी न भवतीति भावः । देशमोचना तु प्रायशः सर्वेषामेवासुमता प्रतिक्षणमुपजायत इति ॥११।। पुनरप्पमिमानदोषाविर्भाव-12
१३ याथा शीलाका-18 नायाह-बाह्येनार्थेन निष्किञ्चनोऽपि भिक्षणशीलो भिक्षु:-परदत्तभोजी तथा मुष्ठ रुक्षम्-अन्तप्रान्तं वल्लचणकादि तेन जीवि
तथ्याध्य. चाीय-18 तुं-प्राणधारणं कर्तुं शीलमस स सुरूक्षजीवी, एवंभूतोऽपि यः कश्चिद्गौरवप्रियो भवति तथा 'श्लोककामी' आत्मश्लाघाभिलाषी
भवति, स चैवंभूतः परमार्थमबुध्यमान एतदेवाकिश्चनखं सुरूक्षजी विखं वाऽऽत्मश्लाघातत्परतया आजीवम्--आजीविकामा
त्मवर्तनोपायं कुर्वाणः पुनः पुन: संसारकान्तारे विपर्यासं-जातिजरामरणरोगशोकोपद्रवमुपैति-गच्छति, तदुत्तरणायाभ्युधतो ॥२३६॥
वा तत्रैव निमञ्जतीत्ययं विपर्यास इति ॥ १२ ॥ यमादमी दोषाः समाधिमाख्यातमसेवमानानामाचार्यपरिभाषिणां वा तमादमीभिः शिष्यगुणैर्भाव्यमित्याह
जे भासर्व भिक्खु सुसाहुवादी, पडिहाणवं होइ विसारए य । आगाढपण्णे सुविभावियप्पा, अन्नं जणं पन्नया परिहवेजा ॥ १३ ॥ एवं णसे होइ समाहिपत्ते, जे पन्नवं भिक्खु विउक्कसेज्जा। अहवाऽवि जे लाभमयावलित्ते, अन्नं जणं खिंसति बालपन्ने ॥ १४ ॥ पन्नामयं चेव तवोमयं च, णिन्नामए गोयमयं च भिक्खू । आजीवगं चेव चउत्थमाहु, से पंडिए उत्तमपोग्गले से ॥
॥२३६॥ ॥१५॥ एयाइं मयाइं विगिंच धीरा, ण ताणि सेवंति सुधीरधम्मा । ते सत्वगोत्तावगया महेसी, उच्चं अगोत्तं च गर्ति वयंति ॥ १६ ॥ भाषागुणदोषज्ञतया शोभनभाषायुक्तो भाषावान् 'भिक्षुः साधुः, तथा सुष्टु साधु-शोभनं हितं मितं प्रियं वदितुं शीलमस्खेत्यसौसुसाधुवादी, क्षीरमध्वाश्रववादीत्यर्थः तथा प्रतिभा प्रतिभानम्-औत्पत्तिक्यादिबुद्धिगुणसमन्वितखेनोत्पमप्रतिभलं तत्प्रतिभानं | विद्यते यस्यासौ प्रतिभानवान्-अपरेणाक्षिप्तस्तदनन्तरमेवोत्तरदानसमर्थः यदिवा धर्मकथावसरे कोऽयं पुरुषः कं च देवताविशेष|| प्रणतः कतरद्वा दर्शनमाश्रित इत्येवमासनप्रतिभतया ( ऽवेत्य) यथायोगमाचष्टे, तथा 'विशारदः' अर्थग्रहणसमर्थो बहुप्रका-S रार्थकथनसमर्थो वा, चशब्दाच श्रोत्रभिप्रायज्ञः, तथा आगाढा-अवगाढा परमार्थपर्यवसिता तत्त्वनिष्ठा प्रज्ञा-धुद्धिर्यस्यासावागाढप्रज्ञः, तथा सुष्ठ विविधं भावितो-धर्मवासनया वासित आत्मा यस्यासौ सुविभावितात्मा, तदेवमेभिः सत्यभाषादिभि| गुणैः शोमनः साधुर्भवति, यश्चभिरेव निर्जराहेतुभूतैरपि मदं कुर्यात् , तद्यथा-अहमेव भाषाविधिज्ञस्तथा साधुवाद्यहमेव च न मत्तुल्यः प्रतिभानवानस्ति नापि च मत्समानोऽलौकिक लोकोत्तरशास्त्रार्थविशारदोऽवगाढप्रज्ञः सुभावितात्मेति च, एवमात्मोकर्षवानन्यं जनं स्वकीयया प्रज्ञया 'परिभवेत् अवमन्येत, तथाहि-किमनेन वाकुण्ठेन दुर्दुरूढेन कुण्डिकाकार्पासकल्पेन खमू-2 चिना कार्यमस्ति ? कचित्सभायां धर्मकथावसरे वेति, एवमात्मोत्कर्षवान् भवति, तथा चोक्तम् - "अन्यैः स्वेच्छारचितानर्थविशे-NI पान् श्रमेण विज्ञाय । कृत्स्नं वानयमित इति खादत्यङ्गानि दर्पण ॥१॥" इत्यादि ॥१३ ॥ साम्प्रतमेतदोषाभिधित्सयाऽऽह'एवम् अनन्तरोक्तया प्रक्रियया परपरिभवपुरःसरमात्मोत्कर्ष कुर्वमशेषशास्त्रार्थविशारदोऽपि तत्वावगाढप्रज्ञोऽप्यसौ 'समाप्रिं' मोक्षमार्ग ज्ञानदर्शनचारित्ररूपं धर्मध्यानाख्यं वा न प्राप्तो भवति, उपर्येवासौ परमार्थोदन्वतः प्लवते, क एवंभूतो भवतीति
दर्शयति-यो अविदितपरमार्थतयाऽऽत्मानं सच्छेमुषीकं मन्यमानः स्वाज्ञया भिक्षुः 'उत्कर्षे' गर्व कुर्यात् , नासी समाधि सकताङ्गं प्राप्तो भवतीति प्राक्तनेन संबन्धः, अन्यदपि मदस्थानमुघट्टयति-'अथवेति पक्षान्तरे, यो बल्पान्तरायो लन्धिमानात्मकृते
१३याथा शीलाका-1 परमै चोपकरणादिकमुत्पादयितुमलं स लघुप्रकृतितया लाभमदावलिप्तो भवति, तदवलिप्तश्च समाधिमप्राप्तो भवति, स चैवंभूतोऽ- तथ्याध्य. चाय- न्यं जनं कर्मोदयादलन्धिमन्तं 'खिंसईत्ति निन्दति परिभवति, वक्ति च-न मत्तुल्यः सर्वसाधारणशय्यासंस्तारकाधुपकरणोचियुत
त्पादको विद्यते, किमन्यैः खोदरभरणव्यग्रतया काकपायैः कृत्यमस्तीत्येवं 'बालप्रज्ञो मूर्खप्रायोऽपरजनापवादं विदध्यादिति, ॥२३७||
8॥१४॥ तदेवं प्रज्ञामदावलेपादन्यसिन् जने निन्धमाने बालसदृशैर्भूयते यतोऽतः प्रज्ञामदोन विधेयो, न केवलमयमेव न विधेयः
अन्यदपि मदस्थानं संसारजिहीर्षुणा न विधेयमिति तद्दर्शयितुमाह-प्रज्ञया-तीक्ष्णबुख्या मदः प्रज्ञामदस्तं च, तपोमदं च निश्चयेन नामयेन्निर्नामयेद्-अपनयेद्, अहमेव यथाविधशास्त्रार्थस्य वेत्तातथाऽहमेव विकृष्टतपोविधायी नापि च तपसो ग्लानिमुपगच्छामीत्येवंरूपं मदं न कुर्याद, तथा उच्चैगोत्रे इक्ष्वाकुवंशहरिवंशादिके संभूतोऽहमित्येवमात्मकं गोत्रमदं च नामयेदिति । आ-समन्ताज्जीवन्त्यनेनेत्याजीवः-अर्थनिचयस्तं गच्छति-आश्रयत्यसाबाजीवगः-अर्थमदस्तं च चतुर्थ नामयेत् , चशब्दाच्छेपानपि मदानामयेत् , तमामनाचासौ 'पण्डितः' तत्त्ववेत्ता भवति, तथाऽसावेव समस्तमदापनोदक उत्तमः पुद्गल-आत्मा मवति, प्रधानवाची वा पुद्गलशब्दः, ततश्चायमर्थः-उत्तमोत्तमो-महतोऽपि महीयान् भवतीत्यर्थः ॥ १५॥ साम्प्रतं मदस्थानानामकरणीयसमुपदर्योपसंजिहीर्षुराह-'एतानि' प्रज्ञादीनि मदस्थानानि संसारकारणलेन सम्यक परिज्ञाय 'विगिंच'त्ति पृथ
॥२३७॥ कुर्यादात्मनोऽपनयेदितियावत् , धीः-पुद्धिस्तया राजन्त इति धीरा-विदितवेधा नैतानि जात्यादीनि मदस्थानानि सेवन्ति-अनु& विष्ठन्ति, के एते ?-ये सुधीरः-सुप्रतिष्ठितो धर्मः-श्रुतचारित्राख्यो येषां ते सुधीरधर्माणः, ते चैवंभूताः परित्यक्तसर्वमदस्थाना ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001423 |
| Book Title | Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Motilal Banarasidas |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 764 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang |
| File Size | 26 MB |