Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

SR No.: 001423
Original Sutra Author: N/A
Author: Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas
Publication Year: 1978
Total Pages: 764
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang
File Size: 26 MB

Page 378

15
అరిచింది
2929298992829290920000000
.
तदादिमत्प्रतिनियताकारमपि न भवति, यथाऽऽकाशम् , आदिमत्प्रतिनियताकारस्य च सकर्तृत्वेन व्याप्तेः, व्यापकनिवृत्ती व्याप्यस्य | विनिवृत्तिरिति सर्वत्र योजनीयम् । तथा विद्यमानाधिष्ठातृकानीन्द्रियाणि, करणत्वात् , यद्यदिह करणं तत्तद्विद्यमानाधिष्ठातृक दृष्टं, यथा दण्डादिकमिति, अधिष्ठातारमन्तरेण करणत्वानुपपत्तिः यथाऽऽकाशस्य, हृषीकाणां चाधिष्ठाताऽऽत्मा, स च तेभ्योऽन्य इति, तथा विद्यमानाऽऽदातृकमिदमिन्द्रियविषयकदम्बकम् , आदानादेयसद्भावात् , इह यत्र यत्राऽऽदानादेयसद्भावस्तत्र तत्र विद्यमान आदाता-ग्राहको दृष्टः, यथा संदंशकायस्पिण्डयोस्तद्भिनोऽयस्कार इति, यश्चात्रेन्द्रियैः करणैर्विषयाणामादाताग्राहकः स| तद्भिन आत्मेति, तथा विद्यमानभोक्तकमिदं शरीरं, भोग्यत्वादोदनादिवत्, अत्र च कुलालादीनां मूर्तत्वानित्यत्वसंहतत्वदर्शनादात्मापि तथैव स्यादिति धर्मिविशेषविपरीतसाधनत्वेन विरुद्धाशङ्का न विधेया, संसारिण आत्मनः कर्मणा सहान्योन्यानुबन्धतः कथश्चिन्मूर्तत्वाद्यभ्युपगमादिति, तथा यदुक्तम् 'नास्ति सच्चा औपपातिका' इति, तदप्ययुक्तं, यतस्तदहर्जातवालकस्य यः स्तनाभि| लापः सोज्याभिलाषपूर्वकः, अभिलाषत्वात् , कुमाराभिलाषवत् , तथा बालविज्ञानमन्यविज्ञानपूर्वकं, विज्ञानत्वात् , कुमारविज्ञानवत् , तथाहि-तदहर्जातबालकोऽपि यावत्स एवायं स्तन इत्येवं नावधारयति तावनोपरतरुदितो मुखमर्पयति स्तने इति, अतोऽसि बालके विज्ञानलेशः, स चान्यविज्ञानपूर्वकः, तच्चान्यद्विज्ञानं भवान्तरविज्ञानं, तस्मादस्ति सत्त्व औपपातिक इति । तथा यदभिहितं, 'विज्ञानधन एवैतेभ्यो भूतेभ्यः समुत्थाय तान्येवानु विनश्यती'ति,तत्राप्ययमों--'विज्ञानघनो विज्ञानपिण्ड आत्मा 'भूतेभ्य उत्थायेति प्राक्तनकर्मवशात्तथाविधकायाकारपरिणते भूतसमुदाये तवारेण खकर्मफलमनुभूय पुनस्तद्विनाशे आत्मापि तदनु तेनाकारेण
१ नाभ्राणां प्रतिनियत आकारः, जम्बूद्वीपादिलोकस्थितिनिषेधार्थमादिमत्वम। सूत्रकृताङ्गं क्निश्यापरपर्यायान्तरेणोत्पद्यते, न पुनस्तैरेव सह विनश्यतीति । तथा यदुक्तं--'धर्मिणोऽभावाचद्धर्मयोः पुण्यपापयोरभाव'इति, समयाशीलाङ्का- तदप्यसमीचीनं, यतो धर्मी तावदनन्तरोक्तिकदम्बकेन साधितः, तत्सिद्धौ च तद्धर्मयोः पुण्यपापयोरपि सिद्धिरवसेया जगद्वैचित्र्य- ध्ययने तचा-यव- दर्शनाच्च । यत्तु स्वभावमाश्रित्योपलशकलं दृष्टान्तलेनोपन्यस्तं तदपि तद्भोक्तृकर्मवशादेव तथा तथा संवृत्तमिति दुर्निवारः पुण्या
जीवतत्तियुतं पुण्यसद्भाव इति । येऽपि बहवः कदलीस्तम्भादयो दृष्टान्ता आत्मनोऽभावसाधनायोपन्यस्ताः तेऽप्यभिहितनीत्याऽऽत्मनो भूतव्यति:
च्छरीर० ॥२२॥
रिक्तस्य परलोकयायिनः सारभूतस्य साधितखात्केवलं भवतो वाचालतांप्रख्यापयन्ति इत्यलमतिप्रसङ्गेन । शेष सूत्रं विवियतेऽधुनेति । तदेवं 'तेषां भूतन्यतिरिक्तात्मनिववादिनां योऽयं 'लोकः' चतुर्गतिकसंसारो भवाद्भवान्तरगतिलक्षणः प्राक् प्रसाधितः सुभगदुर्भगसुरूपमन्दरूपेश्वरदारियादिगत्या जगद्वैचित्र्यलक्षणश्च स एवंभूतो लोकस्तेषां 'कुतो भवेत् ? कयोपपत्त्या घटेत ? आत्मनोनभ्युपगमात्, न कथचिदित्यर्थः, 'तेच' नास्तिकाः परलोकयायिजीवाऽनभ्युपगमेन पुण्यपापयोश्चाभावमाश्रित्य यत्किञ्चनकारिणोऽज्ञानरूपात्तमसः सकाशादन्यत्तमो यान्ति, भूयोऽपि ज्ञानावरणादिरूपं महत्तरं तमः संचिन्वन्तीत्युक्तं भवति, यदिवा-तम इव तमो-दुःखसमुद्घातेन सदसद्विवेकप्रध्वंसिखाद्यातनास्थानं तसाद्-एवंभूतात्तमसः परतरं तमो यान्ति, सप्तमनरकपृथिव्यां रौरवमहारौरवकालमहाकालाप्रतिष्ठानाख्यं नरकावासं यान्तीत्यर्थः। किमिति ?, यतस्ते 'मन्दा' जडा मूर्खाः, सत्यपि युत्युपपरेश
॥२२॥ आत्मन्यसदभिनिवेशाचदभावमाश्रित्य प्राण्युपमर्दकारिणि विवेकिजननिन्दिते आरम्भे च्यापारे निश्चयेन नितरां वा श्रिता:संबद्धाः, पुण्यपापयोरभाव इत्याश्रित्य परलोकनिरपेक्षतयाऽऽरम्भनिश्रिता इति । तथा तज्जीवतच्छरीरवादिमतं नियुक्तिकारोऽपि निराचिकीर्षुराह --'पंचण्हमित्यादिगाथा प्राग्वदत्रापि ३३ ॥ साम्प्रतमकारकवादिमतमाश्रित्यायमनन्तर(रोक)सोको भूयोऽपि व्याख्यायते-ये एते अकारकवादिन आत्मनोऽमूर्तखनित्यखसर्वव्यापिखेभ्यो हेतुभ्यो निष्क्रियखमेवाभ्युपपन्नाः तेषां य एष | 'लोको जरामरणशोकाक्रन्दनहर्षादिलक्षणो नरकतिर्यअनुष्यामरगतिरूपः सोऽयमेवंभूतो निष्क्रिये सत्यात्मन्यप्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकखभावे 'कुतः' कस्माद्धेतोः स्यात् ?, न कथश्चित्कुतश्चित्स्यादित्यर्थः, ततश्च दृष्टेष्टबाघारूपात्तमसोऽज्ञानरूपात्ते तमोज्न्तरं-निकृष्टं
यातनास्थानं यान्ति, किमिति ?, यतो 'मन्दा' जडाः प्राण्यपकारकाऽऽरम्भनिश्रिताश्च ते इति । अधुना नियुक्तिकारोऽकारकवा& दिमतनिराकरणार्थमाह
को वेएई अकयं ? कयनासो पंचहा गई नस्थि । देवमणुस्सगयागइ जाईसरणाइयाणं च ॥ ३४॥ I आत्मनोऽकर्तृवात्कृतं नास्ति, ततश्चाकृतं को वेदयते ?, तथा निष्क्रियखे वेदनक्रियाऽपि न घटा प्राश्चति, अथाकृतमप्यनुभू
येत तथा सत्यकृतागमकृतनाशापत्तिः स्यात् , ततश्च एककृतपातकेन सर्वः प्राणिगणो दुःखितः स्यात् पुण्येन च सुखी स्यादिति,
न चैतद् दृष्टमिष्टं वा, तथा व्यापिखाभित्यलाचात्मनः 'पञ्चधा' पञ्चप्रकारा नारकतिर्यअनुष्यामरमोक्षलक्षणा गतिर्न मवेद, 1 ततश्च भवतां सांख्यानां काषायचीवरधारणशिरस्तुण्डमुण्डनदण्डधारणभिक्षाभोजिसपञ्चरात्रोपदेशानुसारयमनियमाद्यनुष्ठानं, तथा
| "पञ्चविंशदितत्त्वज्ञो, यत्र तत्राश्रमे रतः । जटी मुण्डी शिखी वापि, मुच्यते नात्र संशयः॥१॥" इत्यादि सर्वमपार्थकमामोति तथा हा देवमनुष्यादिषु गत्यागती न स्याता, सर्वव्यापिखादात्मनः, तथा नित्यखाच विस्मरणाभावाजातिसरणादिका च क्रिया नोपप-18
द्यते, तथा आदिग्रहणात् 'प्रकृतिः करोति पुरुष उपभुक्ते' इति भुजिक्रिया या समाश्रिता साऽपि न प्राप्नोति, तस्या अपि क्रिया18 खादिति, अथ 'मुद्राप्रतिबिम्बोदयन्यायेन भोग'इति चेद्, एतत्तु निरन्तराः सुहृदः प्रत्येष्यन्ति, वाचात्रखात्, प्रतिबिम्बोदयस्या
eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeseatsecs