SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 166
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १, १, ४५.] कदिअणियोगद्दारे पमाणोवक्कमपरूवणा [१३९ सद्दो अप्पाणम्मि बज्झत्थे च वट्टमाणो । कधं णामस्स पमाणत्तं ? न, प्रमीयते अनेनेति प्रमाणत्वसिद्धे': । सब्भावासब्भावट्ठवणा ठवणपमाण, अण्णसरूवपरिच्छित्तिकारणत्तादों । संखेज्जमसंखेज्जमणतमिदि दव्वपमाणं पल-तुला-करिसादीणि वा, अण्णदव्यपरिच्छेदकारणतादो'। अधवा दव्वगयसंखाणं मोत्तूण दव्वमेव पमाणमिदि घेत्तव्वं, दंडादिदव्वेहितो अण्णेसिं परिच्छित्तिदसणादो । अंगुल-विहत्थि-किक्खुआदि क्खेत्तपमाणं' । समयावलियादि कालपमाणं । जीवाजीवभावपमाणभेएण भावपमाणं दुविहं । तत्थ अजीवभावपमाणं संखेज्जा प्रमाण कहा जाता है। शंका-नामके प्रमाणता कैसे हो सकती है ? समाधान -नहीं, क्योंकि, जिसके द्वारा जाना जाता है वह प्रमाण है, इस व्युत्पत्तिसे नामके प्रमाणता सिद्ध है। सद्भाव और असद्भाव रूप स्थापनाका नाम स्थापनाप्रमाण है, क्योंकि, वह अन्य पदार्थोंके स्वरूपको जाननेकी कारण है । संख्यात, असंख्यात व अनन्त तथा पल (मापविशेष ), तराजू व कर्ष इत्यादिक द्रव्यप्रमाण हैं, क्योंकि, ये अन्य द्रव्योंके जाननेके कारण हैं । अथवा, द्रव्यगत संख्याको छोड़कर द्रव्य ही प्रमाण है, ऐसा ग्रहण करना चाहिये, क्योंकि, दण्डादिक द्रव्योंसे अन्य पदार्थोंका ज्ञान देखा जाता है । अगुंल, वितस्ति और किष्कु आदि क्षेत्रप्रमाण हैं । समय और आवली आदि कालप्रमाण हैं । जीवभावप्रमाण और अजीवभावप्रमाणके भेदसे भावप्रमाण दो प्रकार है। इनमें अजीवभावप्रमाण संख्यात, असंख्यात व अनन्तके भेदसे तीन प्रकार है । जीवभाव १पमाणं सत्तविहं।xxx तं जहा- णामपमाण ढवणपमाणं संखपमाणं दव्वपमाणं खेत्तपमाणं कालपमाणं णाणपमार्ण चेदि । प्रमीयतेऽनेनेति प्रमाणम् । नामाख्यातपदानि नामप्रमाणं प्रमाणशब्दो वा। कुदो? एदेहिंतो अप्पणो अण्णेसिं च दव्व-पज्जयाणं परिच्छित्तिदंसणादो। जयध. १, पृ. ३७. २ सो एसो त्ति अभेदेण कट्ठ-सिला-पव्वएसु अप्पियवत्थुण्णासो ढवणापमाणं । कथं ठवणाए पमाणतं? ण, ठवणादो एवंविहो सो ति अण्णस्स परिच्छितिदसणादो। मइ-सुद-ओहि-मणपज्जव-केवलणाणाणं सब्भावासभावसरूवेण विण्णासो वा सयं सहस्समिदि असब्भावट्ठवणा वा ठवणपमाणं । जयध. १, पृ. ३८. ३ पल-तुला-कुडवादीणि दव्वममाणं, दव्वंतरपरिच्छित्तिकारणत्तादो । जयध. १, पृ. ३८. ४ प्रतिषु ' दव्वमेद ' इति पाठः। । ५ अंगुलादिओगाहणाओ खेत्तपमाणं, 'प्रमीयन्ते अवगाह्यन्ते अनेन शेषद्रव्याणि ' इति अस्य प्रमाणत्वसिद्धेः । जयध. १, पृ. ३९. ६ समयावलिय-खण-लव-मुहुत्त-दिवस-पक्ख-मास-उडुवयण-संवच्छर-जुग-पुव्व-पव-पल्ल-सागरादि काल - पमाणं । जयध. १, पृ. ४१. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001403
Book TitleShatkhandagama Pustak 09
Original Sutra AuthorPushpadant, Bhutbali
AuthorHiralal Jain, Fulchandra Jain Shastri, Devkinandan, A N Upadhye
PublisherJain Sahityoddharak Fund Karyalay Amravati
Publication Year1949
Total Pages498
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & Karma
File Size11 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy