________________
NOTES - CANTO XI
169 दुरितस्य तस्य तादृशं शङ्कानुरूपं फलं ममैव केवलं प्रत्यक्षं जातम् । शङ्कयमानेन दुरितेन यत् फलति तन्ममैव प्रत्यक्षमभूदित्यर्थः.
_MY says तस्य विरहस्य तादृशं शङ्कितरूपं फलं ममैव केवलं प्रत्यक्ष जातम्. Kula says यत्....जनस्य जन आशङ्कते....तस्यानिष्टाशङ्कितस्य तत्तादृशमिदं प्रत्यक्षं फलं मम केवलं जातम्.
87. K and Kula read FATESTATA (mitthāṁam, cf. SC Text) for nipphandam (R). MY has निस्थेमानम् = विवशाम्. K says निस्थामानं निःशक्तिम्. Kula says निःस्थामानं निःसहाम्. ... K remarks त्रिजटानामा विन्ध्यनाम्नो राक्षसाध्यक्षस्य धर्मशीला दुहिता.
___88. K reads अपरिगणकः for avarigalio = अपरिगलितः (R). K ' and Kula read अपण्डिता for akhandia (R). K reads जानाति br pecchai (R and Kula).
K says 'विषादस्तावत् अपरिगणकः । इदमेव संभवति न वेति न परिगणयिता परिगणयितुमक्षम इत्यर्थः । परिगणयतीति परिगणकः । मुग्धता नाम स्त्रीणामाभिजात्यनिबन्धनो विवेकशून्यो भावविशेषः । मुग्धता अपण्डिता मौग्ध्यादेव स्वभावात् विवेक्तुमनिपुणा भवति । प्रेम स्नेहः । तत् किश्चिदपि न जानाति । प्रकृत्या मूदः एतैर्युक्तो युवतिस्वभावः तिमिरादपि दिनकरस्य भयं निरूपयतीति सामान्योक्तिः.
_Kula says अपरिगलितः (अपरिगणितः १) परिचारशून्य (विचारशून्यः ?) विषादः । अपण्डिता विवेकशून्या मुग्धता मोहाक्रान्ता चित्तवृत्तिः । प्रेम कर्तृ युक्तं न पश्यति युक्तं न चिन्तयतीत्यर्थः । युवतिस्वभावो मूढो निश्चयशून्यो यतः तिमिरादपि दिनकरस्य भयं चिन्तयति । रावणादपि राममरणमाशङ्कत इति भावः. MY reads aparigaņio (cf. Kula) mentioned by R as a variant. SC says परिगणना विचार इति यावत् । विषादे विचारो न स्यादित्यर्थः.
R explains the first line differently - अपरिगलितः पूर्णो विषादः, अक्षुण्णा मुग्धता, प्रम च त्रयमपि न प्रेक्षते । वस्तुविचारक्षमं न भवतीत्यर्थः, ६...22
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org