________________
૫૭
પ્રશ્ન : ૧ ઉત્તર ઃ ૧
પ્રશ્ન : ર
‘દેવ’ શબ્દ શું સૂચવે છે ?
‘દેવ’ શબ્દ અહીં દેવગતિના જીવો માટે વાપર્યો નથી તેમ જ વળી. જગતમાં પ્રસિદ્ધ અનેક પ્રકારના લૌકિક દેવો માટે પણ વાપર્યો નથી. અહીં તો મોક્ષમાર્ગના જે નેતા છે, જેઓએ કર્મશત્રુઓનો નાશ કર્યો છે અને જેઓ જગતનાં સર્વ તત્ત્વોના જાણકાર છે તેમના માટે ‘દેવ’ શબ્દ વાપર્યો. સાધનામાર્ગમાં જેમનું નેતૃત્વ ગ્રહણ કરી શકાય તે દેવનું શું લક્ષણ છે ?
દેવ-ગુરુનું સ્વરૂપ
ઉત્તર ઃ : ૨ સર્વજ્ઞ, વીતરાગ અને હિતોપદેશક હોય તે દેવ છે. અજ્ઞાનના અને રાગના સર્વ અંશો સંપૂર્ણપણે સદાને માટે નાશ કર્યા હોવાથી તેઓ સર્વજ્ઞ અને વીતરાગ (સંપૂર્ણ રાગરહિત) છે. જેનામાં આ બે ગુણો વિકાસ પામ્યા હોય તે જ પૂર્ણ હિતોપદેશક હોય છે, કારણ કે કોઈ પણ કારણસર (રાગ, દ્વેષ કે અજાણપણું નહિ હોવાથી) તેમનાથી અહિતનો ઉપદેશ સંભવી શકતો નથી. આવા દેવને શા માટે ભજવા ?
પ્રશ્ન: ૩
ઉત્તર ઃ ૩ પોતાને તેમના જેવું સર્વોત્તમ પૂર્ણ જ્ઞાન અને પૂર્ણ આનંદપ્રદ પદ પ્રાપ્ત થાય તે માટે આવા દેવને ભજતા.
પ્રશ્ન : ૪
શું તેમને ભજવાથી તેમના પદની પ્રાપ્તિ થાય ?
ઉત્તર : ૪ જો તેમનું સાચું સ્વરૂપ જાણે, તેમની આજ્ઞાને બરાબર ઓળખીને તેનું આરાધન કરે તો સાધકના અજ્ઞાનનો નાશ થાય છે અને તેમના જેવી દશા ક્રમે કરીને અવશ્ય પ્રગટે છે.*
પ્રશ્ન ઃ ૫શું સર્વજ્ઞ-વીતરાગતા એ હકીકત છે કે માત્ર આદર્શ જ છે ?
*
જુઓ પ્રવચનસાર ગાથા ૮૦ : “જે અરિહંત (પરમાત્મા)ને દ્રવ્યથી, ગુણથી અને પર્યાયથી જાણે છે, તે પોતાના આત્માને જાણે છે અને તેનો મોહ ખરેખર નાશ પામે છે.”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
