________________
१९४] तिलोयपण्णत्ती
[ ४. २७३७दुगभट्टगयणणवयं छञ्चउछदुछक्कदुगिगितियपंच । अंककमे जोयणया कालोदे होदि गणिदफलं ॥ २७३७
५३१२६२६४६९०८२ । जंबूदीवमहीए फलप्पमाणेण कालउवहिम्मैि । खेत्तफलं किजंतं छस्सयबाहत्तरी होदि ॥ २७३८
इगिणउदि लक्खाणि सदरिसहस्साणि छस्सयाणि पि । पंचुत्तरो य परिही बाहिरया तस्स किंचूणा ॥ २७३९
९१७०६०५। अट्टरसजायणाई दीहा दीहद्धवाससंपुण्णा । वासद्धबहलसहिदा गईमुहे जलचरा होति ॥ २७४०
१८।९ । ९
कालोवहिबहुमज्झे मच्छाणं दीहवासबहलाणि । छत्तीसट्टारसणवजोयणमेत्ताणि कमसो य ॥ २७४१
३६ । १८।९। अवसेसठाणमझे बहुविहओगाहणेण संजुत्ता। मयरसिसुमारकच्छवमंडूकप्पहदिया होति ॥ २७४२ एवं कालसमुद्दो संखेवेणं पवण्णिदो एल्थ । तस्सै हरि ऽसंखजीहो वित्थारं वण्णिदुं तरइ ॥ २७४३
एवं कालोदगवण्णणा समत्ता।
दो, आठ, शून्य, नौ, छह, चार, छह, दो, छह, दो, एक, तीन और पांच, इन अंकोंके क्रमसे जो संख्या उत्पन्न हो उतने योजनप्रमाण कालोदसमुद्रका क्षेत्रफल है ॥ २७३७ ॥
५३१२६२६४६९०८२ ।। जम्बूद्वीपसम्बन्धी क्षेत्रफलके प्रमाणसे कालसमुद्रका क्षेत्रफल करनेपर वह उससे छहसौ बहत्तरगुणा होता है ॥ २७३८ ।।
( २९००००० २ - १३०००००२) १०००००२ = ६७२ ।
उस कालोदसमुद्रकी बाह्य परिधि इक्यानबै लाख सत्तर हजार छहसौ पांच योजनसे किंचित् कम है ॥ २७३९ ॥ ९१७०६०५ ।
इस समुद्रके भीतर नदीप्रवेशस्थान में रहनेवाले जलचर जीव अठारह योजन लंबे, लंबाईके आधे अर्थात् नौ योजनप्रमाण विस्तारसे सहित और विस्तारके अर्धभागप्रमाण ( साढे चार योजन) बाहत्यसे संयुक्त होते हैं ॥ २७४० ॥ दीर्घता १८ । व्यास ९ । बाहल्य ।
कालोदसमुद्रके बहुमध्यमें स्थित मत्स्योंकी लंबाई, विस्तार और बाहल्य क्रमसे छत्तीस, अठारह और नौ योजनमात्र है ॥ २७४१ ॥ दीर्घता ३६ । व्यास १८ । बाहल्य ९।। - शेष स्थानोंमें मगर, शिशुमार, कछुआ और मेंढक आदि जलचर जीव बहुत प्रकारकी अवगाहनासे संयुक्त होते हैं ॥ २७४२ ॥
इसप्रकार यहां संक्षेपसे कालसमुद्रका वर्णन किया गया है। उसके विस्तारका वर्णन असंख्य जिह्वावाला हरि ही कर सकता है ।। २७४३ ॥
इसप्रकार कालोदसमद्रका वर्णन समाप्त हुआ।
१ द ब कालउहिम्मि. २ द ब छन्वात्तरी. ३ द ब तल. ४ द ब वण्णिदो..
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org