________________
-४. १८२]
चउत्थो महाधियारो
रूदद्धं इसुहीणं वग्गिय अवणिज रुंददलबग्गे। सेसं चउगुणमूलं जीवाए होदि परिमाणं ॥ १८० बाणजुदरुंदवग्गे रुंदकदी सोधिदूण दुगुणकदो । जं लद्धं तं होदि हु करणीचावस्स परिमाणं ॥ १८१ जीवाकदितुरिमंसा वासद्धकदीय सोहिदूण पदं। रुदद्धम्मि विहीणो लैद्धं बाणस्स परिमाणं ॥ १८२
बाणसे रहित अर्द्ध विस्तारका वर्ग करके उसे विस्तारके अर्द्धभागके वर्ग से घटा देनेपर अवशिष्ट राशिको चारसे गुणा करके प्राप्त राशिका वर्गमूल निकालने पर जीवाका प्रमाण प्राप्त होता है ।। १८० ॥ उदाहरण-विष्कंभ १ लाख योजन; बाण २३८ २३ = ४५२५ यो.
v४ { ( २ ० ० ० ० ० ) - ( १ ० ०० ० ० - १५२५ ) } = ४ ( २५०००००००० - ८९३ ९ २ २ ९७५ ६ २५ ) - 1 x ८५ ७ ७ ० २ ४ ३ ७५ = V ३ ४ ३ ० ८ ० ९ ७ ५ ० ०
= ९७४८ १३ योजन दक्षिण विजयार्धकी जीवाका प्रमाण । बाणसे युक्त व्यासके वर्गमेंसे व्यासके वर्गको घटाकर शेषको दुगुणा करनेपर जो प्राप्त हो वह धनुषका वर्ग होता है और उसका वर्गमूल धनुषका प्रमाण होता है ॥ १८१ ॥
उदाहरण-बाण २३८ २८, व्यास १ लाख योजन । .२{ ( १००००० + २३८ २३ ) - (१०००००) } = २ { (१००२३८ ३९) - १०००००००००० } - २ { ३ ६ २७ २१५४७ ५६ २५ – १ ० ० ० ० ० ० ० ० ० ० }
= २
१७२१५४७५६२५)
३६१
३४४३०९५१२५०
( १८५५५५ )२ = ( ९७६६ १९ )२ धनुषका वर्ग,
९७६६६१ धनुषका प्रमाण. ___ जीवाके वर्गके चतुर्थ भागको अर्ध विस्तारके वर्गमेंसे घटाकर शेषका वर्गमूल निकालनेपर जो प्राप्त हो उसे विस्तारके अर्ध भागमेंसे कम ' करदेनेपर शेष बाणका प्रमाण प्राप्त होता है ॥ १८२ ॥
१ बरंदवग्गो. २ द व सावद्धकदीय. ३ द व अद्धं.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
