Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 837

७९९
पञ्चषष्टितमः सर्गः
गन्धपुष्पादिभिर्दिव्यैः पूजितास्तनवः क्षणात् । जैनाद्या द्योतयन्स्यो द्यां विलीना विद्युतो यथा ॥ १२ ॥ स्वभावोऽयं जिनादीनां शरीरपरमाणवः । मुञ्चति स्कन्धतामन्ते क्षणात्क्षणरुचामिव ॥ १३ ॥ ऊर्जयन्त गिरौ वज्री वज्रेणालिख्य पाविनीम् । लोके सिद्धिशिलां चक्रे जिनलक्षणपंक्तिभिः ॥ १४ ॥ वरदत्तादिसंघं च वन्दिवा वासवादयः । देवा नृपतयश्चापि ययुः सर्वे यथायथम् ॥१५॥ दशार्हादयो मुनयः षट्सहोदरसंयुताः । सिद्धिं प्राप्तास्तथान्येऽपि शम्बप्रद्युम्नपूर्वकाः ॥ १६ ॥ ऊर्जयन्तादिनिर्वाणस्थानानि भुवने ततः । तीर्थयात्रागतानेकभव्य सेव्यानि रेजिरे ॥ १७ ॥ ज्ञात्वा भगवतः सिद्धि पञ्च पाण्डवसाधवः । शत्रुंजयगिरौ धोराः प्रतिमायोगिनः स्थिताः ॥ १८॥ दुर्योधनान्वयस्तत्र स्थितो क्षुयवरोधनः । श्रुस्वागत्याकरो रादुपसर्गं सुदुस्सहम् ॥ १९ ॥ तप्तायोमयमूर्तीनि मुकुटानि ज्वलन्त्यलम् । कटकैः कटिसूत्रादि तन्मूर्धादिष्व योजयत् ॥२०॥ रौ दाहोपसर्ग ते मेनिरे हिमशीतलम् । वीराः कर्मविपाकज्ञाः कर्मक्षयकृतौ क्षमाः ॥२१॥ शुकुध्यानसमाविष्टा भीमार्जुनयुधिष्ठिराः । कृत्वाष्टविधकर्मान्तं मोक्षं जग्मुखयोऽक्षयम् ॥२२॥ नकुलः सहदेवश्व ज्येष्ठदाहं निरीक्ष्य तौ । अनाकुलितचेतस्कौ जातौ सर्वार्थसिद्धिौ ॥२३॥
भगवान् के अन्तिम शरीर से सम्बन्ध रखनेवाली निर्वाणकल्याणकी पूजा की || ११ || दिव्य गन्ध तथा पुष्प आदि पूजित, तीर्थंकर आदि मोक्षगामी जीवोंके शरीर, क्षण-भर में बिजलीकी नाई आकाशको देदीप्यमान करते हुए विलीन हो गये ||१२|| क्योंकि यह स्वभाव है कि तीर्थंकर आदिके शरीर के परमाणु अन्तिम समय बिजली के समान क्षण भरमें स्कन्धपर्यायको छोड़ देते हैं ॥ १३ ॥
गिरनार पर्वत पर इन्द्रने वज्रसे उकेरकर इस लोक में पवित्र सिद्धशिलाका निर्माण किया तथा उसे जिनेन्द्र भगवान् के लक्षणों के समूहसे युक्त किया || १४ || तदनन्तर वरदत्त आदि मुनियोंके संघकी वन्दना कर इन्द्रादि देव और राजा लोग सब यथायोग्य अपने-अपने स्थानपर चले गये ॥ १५ ॥
समुद्रविजय आदि नौ भाई, देवकीके युगलिया छह पुत्र तथा शंब और प्रद्युम्नकुमार आदि अन्य मुनि भी गिरनार पर्वत से मोक्षको प्राप्त हुए । इसलिए उस समय से गिरनार आदि निर्वाण स्थान संसार में विख्यात हुए और तीर्थयात्रा के लिए आनेवाले अनेक भव्य जीवोंके द्वारा सेवित होते हुए सुशोभित होने लगे ॥१६-१७ ||
धीर-वीर पांचों पाण्डव मुनि, भगवान्‌को मोक्ष हुआ जान शत्रुंजय पर्वत पर प्रतिमायोगसे विराजमान हो गये ||१८|| उस समय वहाँ दुर्योधनके वंशका क्षुयवरोध नामका कोई पुरुष रहता था । ज्यों ही उसने वहाँ पाण्डवोंका आना सुना त्यों ही आकर उसने वैर वश उनपर घोर उपसर्ग करना शुरू कर दिया || १९|| उसने तपाये हुए लोहे के मुकुट, कड़े तथा कटिसूत्र आदि बनवाये और उन्हें अग्निमें अत्यन्त प्रज्वलित कर उनके मस्तक आदि स्थानोंमें पहनाये ||२०|| पाण्डव मुनिराज अत्यन्त धीर-वीर थे, कर्मके उदयको जाननेवाले थे एवं कर्मोंका क्षय करने में समर्थ थे, इसलिए उन्होंने दाहके उस भयंकर उपसर्गको हिमके समान शीतल समझा था ॥ २१ ॥ भीम, अर्जुन और युधिष्ठिर ये तीन मुनिराज तो शुक्लध्यान से युक्त हो आठों कर्मोंका क्षय कर मोक्ष गये परन्तु नकुल और सहदेव बड़े भाईकी राहको देख कुछ-कुछ आकुलितचित्त हो गये इसलिए सर्वार्थसिद्धि में उत्पन्न हुए ||२२-२३||
१. पावनों ख., पावनं म । २. युक्तिभिः म ध । ३. युधवरोधनः घ., म । ४. ईषदाकुलितं चेतो ययोस्ती ईषदर्थे न प्रयोगः ।

Translation AI Generated

799
The Fifty-Sixth Chapter

The bodies of the Tirthankaras, adorned with divine fragrances and flowers, were absorbed into the sky like lightning, illuminating the heavens. || 12 || This is the nature of the atoms of the bodies of the Tirthankaras, that they shed their skandha-paryaya at the end, like lightning in an instant. || 13 || Indra, with his vajra, carved the sacred Siddha-sila on Mount Girnar, adorning it with the qualities of the Jinas. || 14 || Indra and the other gods, along with the kings, paid their respects to the assembly of the monks, led by Varadatta, and then departed to their respective places. || 15 || Samudravijaya and his eight brothers, the six sons of Devaki, and other monks like Shambha and Pradyumna, attained liberation from Mount Girnar. From that time onwards, Girnar and other places of liberation became renowned in the world and were frequented by countless bhavyas on pilgrimage. || 16-17 ||

Knowing of the liberation of the Bhagavan, the five Pandava monks, steadfast in their devotion to the image, remained on Mount Shatrunjaya. || 18 || At that time, a man named Kshuyavarodhana, belonging to the lineage of Duryodhana, resided there. Upon hearing of the arrival of the Pandavas, he was filled with malice and began to inflict severe torments upon them. || 19 || He had heated iron crowns, shackles, and waistbands made and set them ablaze, placing them on their heads and other parts of their bodies. || 20 || The Pandava monks, being valiant and wise in the knowledge of karma, and capable of destroying karma, considered that burning torment as cool as snow. || 21 || Bhima, Arjuna, and Yudhisthira, being absorbed in shukla-dhyana, destroyed all eight karmas and attained liberation. However, Nakula and Sahadeva, seeing the fate of their elder brother, were somewhat troubled in their minds, and therefore were born into the state of Sarvartha-siddhi. || 22-23 ||

1. Pavanon kha, Pavanam ma. 2. Yuktibhih ma dha. 3. Yudhavarodhana gh, ma. 4. Ishdakulita cheto yayosti ishadartha na prayoga.