Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 792

एकषष्टितमः सर्गः
आकृतं श्रेणिकस्याथ ज्ञात्वा गणभृदग्रणीः । वृत्तं गजकुमारस्य जगादेति जगन्नतम् ॥१॥ श्रुत्वा गजकुमारोऽसौ जिनादिचरितं तथा । विमोच्य सकलान् बन्धून् पितृपुत्रपुरस्सरान् ॥२॥ संसारभीरुरासाद्य जिनेन्द्र 'प्रश्रयान्वितम् । गृहीत्वानुमतो दीक्षां तपः कर्तुं समुद्यतः ॥३॥ निरूपितास्त याः कन्याः कुमाराय गजाय ताः । प्रभावत्यादयः सर्वा निर्वेदिन्यः प्रववजुः ।।४।। कुमारश्रमणस्याथ गजस्यैकान्तवर्तिनः । निशीथे प्रतिमास्थस्य सर्वद्वन्द्वसहस्य सः ।।५।। सोमशर्मा सुतात्यागक्रोधाग्निकणदीपितः । अदीदिपदुदाराग्निं शिरसि स्थिरचेतसः ।।३।। दह्यमानशरीरोऽसौ शुक्लध्यानेन कर्मणाम् । अन्तं कृत्वा ययौ मोक्षमन्तकृत्केवली मुनिः ॥७॥ तस्य देहमहं चक्रुः समुपेत्य सुरासुराः । यक्षकिन्नरगन्धर्वमहोरगपुरोगमाः ॥८॥ ज्ञात्वा तन्मरणं दुःखाद् यादवा बहवस्तथा । दशाहांश्च विहायान्त्यं दीक्षिता मोक्षकाइक्षिणः ॥९॥ देव्यः शिवादयो बढ्यो देवकी रोहिणी विना । वसुदेव स्त्रियो विष्णोः कन्याश्चापि प्रवबजुः ॥१०॥ ततः सुरनराभ्यो नानाजनपदान् जिनः । विजहार महाभूत्या मध्यराजी प्रबोधयन् ॥११॥ उदीच्यान्नृपशालान् मध्यदेशनिवासिनः । प्राच्यानपि प्रजायुक्तान् स धर्मे स्थापयन् बहून् ।।१२।।
अथानन्तर श्रेणिकका अभिप्राय जानकर गणधरोंके अधिपति श्री गौतम स्वामीने जगतके द्वारा स्तुत गजकुमारका वृत्तान्त इस प्रकार कहना शुरू किया ॥ १ ॥ वे कहने लगे कि इस प्रकार गजकुमार, तीर्थंकर आदिका चरित्र सुनकर संसारसे भयभीत हो गया और पिता, पुत्र, आदि समस्त बन्धुजनोंको छोड़कर बड़ी विनयसे जिनेन्द्र भगवानके समीप पहुँचा और उनसे अनुमति ले दीक्षा ग्रहण कर तप करनेके लिए उद्यत हो गया ॥ २-३ ॥ गजकुमारके लिए जो प्रभावती आदि कन्याएं निश्चित की गयी थीं उन सभीने संसारसे विरक्त हो दीक्षा धारण कर ली ।। ४ ।।
तदनन्तर किसी दिन गजकुमार मुनि रात्रिके समय एकान्तमें प्रतिमायोगसे विराजमान हो सब प्रकारको बाधाएं सहन कर रहे थे कि सोमशर्मा अपनी पुत्रीके त्यागसे उत्पन्न क्रोधरूपी अग्निके कणोंसे प्रदीप्त हो उनके पास आया और स्थिर चित्तके धारक उन मुनिराजके शिरपर तीव्र अग्नि प्रज्वलित करने लगा ॥५-६॥ उस अग्निसे उनका शरीर जलने लगा। उसी अवस्थामें वे शक्लध्यानके द्वारा कर्मोका क्षय कर अन्तकृत्केवली हो मोक्ष चले गये ॥ ७॥ यक्ष, किन्नर, गन्धर्व और महोरग आदि सुर और असुरोंने आकर उनके शरीरकी पूजा की ।। ८ ॥ गजकुमार मुनिका मरण जानकर दुःखी होते हुए बहुत-से यादव तथा वसुदेवको छोड़कर शेष समुद्रविजय आदि दशाह मोक्षकी इच्छासे दीक्षित हो गये ॥ ९॥ शिवा आदि देवियों, देवकी और रोहिणोको छोड़कर वसुदेवकी अन्य स्त्रियों तथा कृष्णकी पुत्रियोंने भी दीक्षा धारण कर ली ॥१०॥
तदनन्तर देव और मनुष्योंसे पूजित भगवान् नेमिजिनेन्द्रने, भव्य जीवोंके समूहको प्रकोधित करते हुए, नाना देशों में बड़े वैभवके साथ विहार किया ॥ ११॥ उन्होंने उत्तर दिशाके, मध्यदेशके तथा पूर्व दिशाके प्रजासे युक्त अनेक बड़े-बड़े राजाओंको धर्ममें स्थिर करते हुए विहार
१. प्रश्रयान्वितं यथा स्यात्तथा । २. दीप्तितः म. । ३. शरीरपूजाम् । ४. दुःखा म. । ५. सुरवराभ्यर्यो म.।

Translation AI Generated

## Chapter Sixty-One

Knowing the intention of the Shrenika, the head of the Ganadharas, Shri Gautam Swami, praised by the world, began to narrate the story of the elephant prince. ||1||

He said, "Hearing the story of the Tirthankaras, the elephant prince, filled with fear of the world, left behind all his relatives, including his father and son, and with great humility approached the Jinenadra. He received permission and, eager to perform penance, took the vows. ||2-3||

The girls who were destined for the elephant prince, like Prabhavati, all renounced the world and took the vows. ||4||

One night, the elephant prince, a solitary monk, was seated in meditation, enduring all kinds of obstacles, when Soma Sharma, inflamed by the fire of anger born from the abandonment of his daughter, approached him. With a steady mind, he ignited a fierce fire on the head of the monk. ||5-6||

His body was consumed by the fire. In that state, he destroyed his karma through Shukla Dhyana and, becoming an Antakrit Kevali, attained liberation. ||7||

Yaks, Kinnaras, Gandharvas, and Mahoragas, along with the gods and demons, came together and worshipped his body. ||8||

Many Yadavas, including Samudravijaya, and others, filled with grief at the death of the elephant prince, renounced the world and took the vows, desiring liberation. ||9||

Except for Shiva and other goddesses, Devaki, and Rohini, the other wives of Vasudeva and the daughters of Krishna also took the vows. ||10||

After that, the revered Nemijinenadra, worshipped by gods and humans, travelled through various lands with great splendor, awakening the souls of the people. ||11||

He established many kings in the Dharma, including those from the north, the middle country, and the east, who were all filled with subjects. ||12||